|
|
Trở lại trang chánh của Website Thiên Lư Bửu Ṭa
Trở lại trang chánh của Website Thiên Lư Bửu Ṭa
|
LÊ
ANH DŨNG Lư Chí Thường Trường xuân
Chân nhân tây du kư [trích dịch] Lời
dẫn của người dịch Khưu Trường xuân tên thật là Khưu Xứ Cơ, tự là Thông Mật, hiệu là Trường xuân tử, quê ở Thê Hà, Đăng Châu (nay thuộc tỉnh Sơn Đông). Ông được Nguyên Thái tổ tức Thành cát Tư hăn (1162-1227) mời đến triều đ́nh Mông Cổ, cách Trung Quốc vạn dặm về phía Tây. Nguyên Thái tổ phái hai mươi chiến sĩ Mông Cổ đi mời, dẫn đường, hộ tống quốc khách. Khưu Chân nhân sang Tây Tạng, đem theo mười tám đệ tử. Nguyên Thế tổ hỏi về phép trị nước, Chân nhân bảo lấy kính Trời yêu dân (kính Thiên ái dân) làm gốc. Nguyên Thế tổ lại hỏi về thuật sống lâu (trường sinh cửu thị), Chân nhân đáp hăy giữ ḷng trong sạch ít ham muốn (thanh tâm quả dục) làm căn bản. Nguyên Thế tổ rất đẹp dạ, tặng Chân nhân danh hiệu Thần tiên, phong tước Đại tông sư, giao cho Chân nhân chủ tŕ Trường xuân cung, cai quản Đạo giáo cả nước, nhờ thế mà Toàn chân giáo cực thịnh. Toàn chân giáo (cũng gọi Toàn chân đạo, Toàn chân phái) do Vương Trùng dương sáng lập vào đầu đời Kim (triều nhà Kim bắt đầu năm 1115). Toàn chân phái chủ trương Tam giáo hợp nhất, tính mệnh song tu, hoặc tu tính trước tu mệnh sau. Toàn chân phái chiếm lĩnh trọn phương bắc Trung Quốc, c̣n phương nam là giang sơn của phái Chính nhất (chuyên về phù lục). Vương Trùng dương có bảy đại đệ tử được đời tôn là Bắc thất chân (bảy vị Chân nhân phương bắc), sau này họ lập thành bảy chi phái của Toàn chân giáo: 1. Mă Ngọc lập Ngộ tiên phái, chuyên về thanh tĩnh, lư luận thanh đàm và luyện nội đơn. 2. Đàm Xứ Đoan lập Nam vô phái, bảo thủ chủ trương của Vương Trùng dương. 3. Lưu Xứ Huyền lập Tùy sơn phái. 4. Khưu Xứ Cơ lập Long môn phái, có ảnh hưởng nhất so với sáu chi phái kia. [Long môn cũng là tên núi, thuộc Lưỡng Châu, Khưu Chân nhân hay ẩn cư ở núi này. Tác phẩm chủ yếu của ông là Đại đan chân chỉ, tŕnh bày chỗ bí yếu của thuật luyện đan (ngồi thiền) là tính mệnh song tu (vừa tu tính vừa tu mệnh).] 5. Vương Xứ Nhất lập Du sơn phái. 6. Hác Đại Thông lập Hoa sơn phái. 7. Tôn Bất Nhị (trước khi xuất gia là vợ của Mă Ngọc) lập Thanh tịnh phái. Cuộc
đời tu hành của Bắc thất chân được
tiểu thuyết hóa thành truyện Thất
chơn nhơn quả. Sang nửa sau thế kỷ XX, vào
những năm sáu mươi, nhà văn Kim Dung (Hong Kong)
đưa tất cả bảy nhân vật này vào
truyện chưởng với biệt hiệu Toàn
chân Thất tử. [Phần viết này (về Khưu Trường xuân và Toàn chân giáo) căn cứ theo [Hồng Phi Mô 1992: 25-30]. (Lê Anh Minh dịch)] · Trong số mười tám đệ tử theo Khưu Chân nhân sang Tây Tạng có Lư Chí Thường. Lư là người ghi chép lại cuộc vạn lư tây du này. Năm 1219, từ phía bắc của Bắc Kinh, đoàn người đi về Mông Cổ, theo hướng tây nam băng qua Tashkent và Samarkand, rồi theo hướng nam đến Perwan (ngay phía bắc của Kabul), thuộc Afghanistan. [Tashkent
sau là thủ phủ của Uzbek (Nga), thuộc miền Trung
Á. Nó nằm trên một g̣ ở gần chân dăy núi Thiên Sơn.
Nơi đây cũng là một ốc đảo lớn
nằm dọc theo con sông Chirchik, sản xuất nhiều trái
cây và bông vải, được coi là một trong
những miền sản xuất hàng hóa vải sợi
lớn nhất châu Á. Samarkand
sau cũng là thành phố của Uzbek, ở trung nam nước
Nga. Nó từng là một trạm chủ yếu trên con
đường Tơ lụa thời cổ. Người
Ả Rập chiếm nó năm 712, biến nơi đây thành
một trung tâm văn hóa rất lớn của Hồi giáo.
Thành cát Tư hăn chiếm đoạt lại thành phố
này năm 1220, và đến năm 1365 nó trở thành kinh
đô của vua Mông Cổ là Tamerlane (1336-1405), cũng
viết là Tamburlaine, hay Timur. Từ năm 1868 nó thuộc
về người Nga. Kabul là thành phố quan trọng v́ nó kiểm soát con đường mậu dịch phía đông bắc dẫn vào Pakistan. Do đó, trong lịch sử ba ngh́n năm của nó, thành phố này thường xuyên bị ngoại xâm. Nó từng là kinh đô của đế quốc Mông Cổ (1504-1526), và trở thành thủ phủ của Afghanistan từ năm 1773. (LAD chú)] Arthur Waley đă dịch tác phẩm của Lư Chí Thường ra tiếng Anh, nhan đề The travels of an alchemist, 1931. Waley sinh năm 1889 tại London, là nhà thơ, dịch giả, và nhà Trung Quốc học. Học ở Cambridge, rồi ông lấy hai học vị tiến sĩ văn chương ở hai đại học Aberdeen và Oxford. Ông giữ chức phó quản thủ Pḥng Ấn loát và Đồ họa của Viện Bảo tàng Anh và giảng dạy Đông phương học tại một học hiệu trực thuộc Viện Bảo tàng này (1912-1930). Năm 1952, ông được trao tặng một huân chương (the Order of Companion of the British Empire). Năm 1953, được Nữ hoàng Anh ban tặng Huy chương Thi ca (Medal for Poetry). Ngoài bản dịch tác phẩm của Lư Chí Thường, Waley c̣n có các công tŕnh nghiên cứu và dịch thuật quan trọng như sau: - Thơ Trung Quốc (Chinese poems, 5 quyển), 1918. - Nhập môn nghiên cứu hội họa Trung Quốc (An introduction to the study of Chinese painting), 1923. - Đạo đức kinh (The Way and its power), 1935. - Luận ngữ (The analects of Confucius), 1938. - Ba con đường tư tưởng Trung Quốc cổ đại (Three ways of thought in ancient China), 1939. - Nguyên thị vật ngữ (The tale of genji, 6 quyển, dịch tiểu thuyết Nhật), 1955. - V.v... Sau đây là một phần lớn văn bản của Trường xuân Chân nhân tây du kư, dựa theo bản tiếng Anh của Arthur Waley. Tuy nhiên, v́ không có trọn vẹn bản tiếng Anh của Arthur Waley, tôi đă sử dụng phần trích đăng của Owen và Eleanor Lattimore, in trong hiệp tuyển Silks, spices and empire, nhà xuất bản Dell Publishing Co. Inc., New York 1971, các trang 57-61. LAD (1993-10.02.1995) Trích
dịch Lư Chí Thường
Trường Xuân Chân nhân tây du kư Ngày mùng 1 tháng Tư âm lịch (24-4-1219), chúng tôi đến nơi hạ trại của Khả hăn Tamuga. Lúc này tuyết bắt đầu tan, cỏ xanh phơn phớt một màu. Khi chúng tôi đến, một đám cưới đang được tổ chức trong trại. Các thủ lĩnh các bộ tộc quanh đấy năm trăm dặm cũng đến dự, mang theo nhiều lễ vật chúc mừng. Những chiếc xe đen và lều bạt xếp thành dăy dài, ắt hẳn chứa đến hàng ngàn tân khách. Ngày mùng 7, Khưu Sư phụ hội kiến Khả hăn và ông ta hỏi Sư phụ về thuật trường sinh bất tử. Sư phụ đáp rằng chỉ có những ai ăn chay lạt và giữ ǵn giới luật mới có thể luận bàn về thuật ấy. Cả hai thỏa thuận rằng ông ta sẽ được truyền thụ bí thuật vào ngày trăng tṛn (rằm). Nhưng bấy giờ tuyết lại rơi nhiều và vấn đề bị bỏ qua. Hoặc có thể Khả hăn đổi ư, v́ ông bảo sẽ chẳng đúng đạo lư nếu như ông hưởng trước cha ḿnh (Đại hăn) bí thuật này trong lúc Đại hăn đă vất vả triệu thỉnh Chân nhân đến đây từ ngàn trùng cách trở. Tuy nhiên Khả hăn truyền lệnh cho A-li-hsien phải đưa Sư phụ trở lại sau khi cuộc triều kiến với Đại hăn đă chu tất. Ở
xứ sở này sáng lạnh, chiều tối nóng; có
nhiều cây trổ hoa vàng. Ḍng sông chảy về đông
bắc. Hai bên bờ mọc nhiều thân liễu cao. Người
Mông Cổ dùng cây liễu làm khung lều. Sau mười sáu
ngày đường, chúng tôi đến một nơi mà ḍng
sông Kerulan uốn ṿng về tây bắc, bao quanh mấy
ngọn núi. V́ thế chúng không theo ḍng sông đi đến
tận nguồn, mà quày sang tây nam, đi theo lối
ngựa trạm [Yi-ehr-li
post road: con đường
chuyển thư]. Những người Mông Cổ chúng
tôi gặp nơi đây đều hân hoan khi thấy Sư
phụ; họ bảo đă mong chờ Sư phụ từ
năm ngoái... Các đỉnh núi lớn giờ đây dần dần trông rơ hơn. Từ nơi này trở đi, khi chúng tôi đi về hướng tây, vẫn c̣n là vùng đồi núi và dân cư đông đúc. Dân chúng sống trên các cỗ xe đen và trong những mái lều trắng; họ đều là thợ săn và người chăn thú. Quần áo họ may bằng da thú, lông thú, lương thực là thịt và sữa cô đặc. Đàn ông thắt tóc thành hai bím, tḥng phía sau tai. Phụ nữ có chồng đội nón làm bằng vỏ cây phong (birch), có cái cao khoảng sáu tấc. Thường họ phủ lên nón chiếc khăn len đen; nhà giàu dùng lụa đỏ. Đuôi nón giống con vịt, gọi là ku ku (...). Ngày 27 tháng Tám (15.9.1219), chúng tôi đến chân núi Yin Shan. Một số người Uighurs ra gặp chúng tôi, và vậy là chúng tôi đă tới một thị trấn nhỏ. Viên quan địa phương đem biếu chúng tôi rượu bồ đào [rượu nho, rượu chát, rượu vang], trái cây ngon, bánh, củ hành, vải Ba Tư... Đi tiếp về hướng tây là thành phố lớn Beshbalig. Các viên quan, quư tộc, dân chúng, hàng trăm nhà sư, đạo sĩ, đi ra măi ngoài thành để đón thầy tṛ chúng tôi. Các nhà sư đều mặc áo nâu. Mũ áo của đạo sĩ không giống như ở Trung Quốc. Ngày 18 tháng Mười Một (03-12-1219), sau khi vượt qua một con sông lớn, chúng tôi tới vùng ngoại vi phía bắc của thành Samarkand. Quan trấn thành là Ngài I-la, cùng các quan lại Mông Cổ và các viên chức sở tại, ra bên ngoài thành đón thầy tṛ chúng tôi. Họ mang theo rượu bồ đào và dựng rất nhiều lều. Đoàn xe chúng tôi nghỉ chân nơi đây... Thành cất dọc theo những kênh đào. V́ mùa hè và thu không mưa, hai con sông được uốn ḍng để chảy dọc theo từng đường phố, cung cấp nước dùng cho tất cả dân cư. Trước khi Khwarizm Shah thua trận, dân số nơi đây hơn một trăm ngàn hộ; nay chỉ c̣n lại một phần tư số này, trong đó một phần rất lớn là người Hui-ho [người Hồi hột]. Những người này hoàn toàn không biết làm đồng áng vườn tược, họ phải thuê người Hoa, Kitai và Tanguts. Việc hành chính ở đây cũng do nhiều người thuộc nhiều quốc tịch rất khác biệt nhau đảm nhiệm. Ở đâu cũng thấy thợ thủ công người Hoa. Trong thành phố có g̣ lớn cao độ ba chục thước, trên là cung điện mới của Khwarizm Shah... Viên quan trấn thành cho dọn yến tiệc khoản đăi, và gởi biếu mười tấm gấm thêu vàng (gold brocade), nhưng Sư phụ không chịu tiếp nhận. Sau đó, viên quan này hàng tháng trợ cấp gạo, bột bắp, muối, dầu ăn, rau quả... Càng ngày ông càng tỏ ra cung kính hơn. Khi thấy rằng Sư phụ uống rất ít, ông xin phép được ép khoảng năm mươi kư nho để làm rượu bồ đào mới cho Sư Phụ. Sư phụ đáp: “Tôi không cần rượu, nhưng hăy cho tôi năm mươi kư nho; tôi sẽ dùng nó để tiếp khách của tôi.” Số nho này giữ được trọn mùa đông. Chúng tôi c̣n thấy những con công và voi lớn được đưa về từ Ấn Độ, cách hàng ngàn dặm về hướng đông nam. Cuối tháng nhuận (12-02-1222), toán thám sát trở về, Liu Wên báo cáo với Sư phụ rằng con thứ nh́ của Khả hăn (Chagatai) đă đem binh đi trước, sửa thuyền và chữa cầu. Bọn thổ phỉ đă bị quét sạch. Ho-la, Pa-hai và những người khác đă đến doanh trại của ông hoàng này thông báo rằng Sư phụ mong muốn gặp Đại hăn. Ông đáp rằng Đại hăn đă đi về hướng đông nam rặng Đại Tuyết sơn. Nhưng tuyết phủ dày ải quan đến hơn trăm dặm không thể nào qua được. Tuy nhiên hoàng tử nói rơ rằng ông hạ trại ngay trên đường đến chỗ Đại hăn và mời Sư phụ nán lại cùng ông, chờ đến khi nào có thể qua núi. [Đại Tuyết sơn (Hindu Kush): Rặng núi chủ yếu ở đông bắc Afghanistan. Nó là nhánh phía tây của rặng Hy mă lạp sơn, trải dài tám trăm cây số (năm trăm dặm Anh) hướng về phía tây nam từ rặng núi lớn Pamirs trên đất Nga và gồm luôn rặng Koh i Baba ở Afghanistan. Đỉnh núi cao nhất là Tirich Mir (7.692 thước; tức 25.236 bộ Anh), nằm ở Chitral trên lănh thổ Pakistan. (LAD chú)] Từ đây chúng tôi đi về hướng đông nam, và đến chiều tối th́ dừng chân gần một kênh đào cũ. Hai bên bờ mọc một loại cây giống như lau sậy nhưng không có ở Trung Quốc. Những cây to c̣n xanh qua suốt mùa đông. Chúng tôi bẻ lấy mấy cây làm gậy. Một số th́ chúng tôi dùng để chống càng xe đêm ấy, và chúng cứng đến độ chẳng hề găy. Những cây nhỏ rụng lá mùa đông và tươi lại vào mùa xuân. Đi thêm về phía nam giữa các ngọn đồi, có loại tre lớn đặc ruột. Quân lính dùng loại này làm cán giáo, cán lao. Chúng tôi c̣n thấy những con rắn mối dài cả chín tấc, da xanh đen. Ngày 29 tháng Ba (11-5-1222), Sư phụ sáng tác một bài thơ. Thêm bốn ngày đường nữa chúng tôi đến trại của Đại hăn. Ngài phái một quan đại thần là Ho-la-po-te đến đón chúng tôi... Khi chỗ ở cho Sư phụ đă được sắp xếp xong, Sư phụ lập tức đến triều kiến Đại hăn. Ngài tỏ ḷng cảm kích nói: “Các vua khác triệu khanh đến mà khanh đều từ tạ. Nay khanh lại vượt vạn dặm đến với trẫm. Đây là đại hạnh của trẫm.” Sư phụ đáp: “Kẻ ẩn tu nơi thâm sơn cùng cốc như hạ thần đến với thánh thượng là ư trời vậy.” Đại hăn đẹp dạ, mời Sư phụ an tọa và sai dọn tiệc. Rồi ngài hỏi: “Từ phương xa đến đây, khanh đem thuốc trường sinh ǵ cho trẫm?” Sư phụ đáp: “Thần có thuật trường sinh chứ không có thuốc trường sinh.” Đại hăn hài ḷng v́ sự thành thực của Sư phụ, và sai dựng hai lều cho Sư phụ cùng các môn đệ, nằm ở phía bên đông lều của Đại hăn... Thời tiết càng nóng hơn và Đại hăn di chuyển lên một điểm cao trên dăy Tuyết sơn để tránh nóng. Sư phụ cùng đi theo. Đại hăn ấn định ngày 14 tháng Tư (24-6-1222) sẽ hỏi Đạo. Điều này được các quan Chinkai, Liu Wên, và A-Li-hsien cùng ba quan hầu cận Ngài ghi chép. Nhưng ngay khi đến kỳ hẹn, lại được tin bọn thổ phỉ làm loạn. Đại hăn quyết định thân chinh tiễu trừ, và hoăn lại cuộc hẹn đến ngày mùng 1 tháng Mười (05-11-1222). Sư phụ xin phép được trở về nơi ở cũ trong thành. Đại hăn nói: “Vậy th́ khanh sẽ kiệt sức v́ đi trọn quăng đường trở lại đây.” Sư phụ nói chỉ là chuyện hành tŕnh hai mươi ngày mà thôi, và khi Đại hăn phản đối rằng chẳng có ai hộ vệ cho Sư phụ th́ Sư phụ đề nghị nhờ quan Yang-A-kou... Chúng tôi vượt qua ngọn núi lớn nơi có “cổng đá”, những trụ đá ở đây trông giống như hai chân nến lớn. Nằm vắt ngang lên trụ là một phiến đá lớn, trông từa tựa chiếc cầu. Ḍng suối bên dưới chảy xiết, và đoàn kỵ mă chúng tôi khi thúc bầy lừa chở nặng hành lư vượt suối đă mất hết mấy con lừa chết đuối. Hai bên bờ là xác các thú vật khác cũng đă chết tương tự như vậy. Nơi này là cửa ải, mà trước đây không lâu quân binh đă quyết liệt giao phong để chiếm cứ. Khi chúng tôi ra khỏi hẻm núi, Sư phụ sáng tác hai bài thơ. Khi Sư phụ đến trại của Khả hăn, cỏ cây vào cuối tháng Ba xanh mượt, khắp nơi cây cối rộ hoa, ngựa và cừu đều béo khỏe. Nhưng khi nhận được phép của Khả hăn để lên đường, trời cuối tháng Tư, chẳng c̣n lấy một ngọn cỏ cọng rau. Trước cảnh tiêu sơ này, Sư phụ cảm tác một loạt mấy bài thơ. LÊ
ANH DŨNG dịch chú |
|
Thiên-Lư Bửu-Ṭa, 12695 Sycamore Ave, San Martin, CA 95046 - USA. Tel: (408) 683-0674 Website: www.thienlybuutoa.org Email Sơ đồ hướng dẫn tới TLBT
|