NÓI CHUYỆN CAO ĐÀI

NGƯỜI ĐẠO CAO ĐÀI TRƯỚC THỀM THIÊN NIÊN KỶ MỚI

Bài nói chuyện tại Cơ quan Phổ thông Giáo lý Đại đạo

9.00 sáng thứ Sáu 27-10-2000 (01-10 Canh Thìn)

Để cho gọn, các chú thích trong bài Người đạo Cao đài trước thềm thiên niên kỷ mới được ghi tắt, gồm ba chi tiết trong dấu ngoặc [...]:

(1) tên tác giả, hay người chủ biên; (2) năm xuất bản; (3) số trang có đoạn trích dẫn.

Gặp chú thích [Hoàng Đình Phu 2000: 5] thì xem Tài liệu tham khảo ở cuối bài nói chuyện này, mục [Hoàng Đình Phu 2000] sẽ biết là trích ở trang 5, quyển Xu thế thế giới trong những thập niên đầu thế kỷ 21, của Hoàng Đình Phu.

Có khi chỉ ghi nhan đề tác phẩm (có thể rút ngắn nhan đề), năm xuất bản, số trang. Thí dụ:

Gặp chú thích [Thánh ngôn hiệp tuyển 1928: 86], xem Tài liệu tham khảo ở cuối bài nói chuyện này, mục [Thánh ngôn hiệp tuyển 1928] thì biết là trích ở trang 86, quyển Thánh ngôn hiệp tuyển, Bổn thứ nhứt, in tại nhà in Tam thanh (Sài Gòn), năm Đinh Mão (1928).

Khi bài nói chuyện này hình thành, tính ra chỉ còn hai tháng nữa thiên niên kỷ thứ ba sẽ chính thức mở màn với năm 2001. Từ hơn một thập niên qua, các nhà tương lai học (futurologists) trên thế giới đều dự báo rằng trong thiên niên kỷ mới nhân loại năm châu sẽ ở vào vị thế toàn cầu hóa, khu vực hóa, đa cực hóa, con người sẽ hội nhập toàn cầu mà vẫn khẳng định bản sắc dân tộc...

Đáng chú ý là, cũng theo dự báo của họ, truyền thống tâm linh được cởi trói và sẽ trỗi dậy mãnh liệt hơn bao giờ hết; tôn giáo chân chính sẽ là chất xúc tác có khả năng làm cho các quốc gia, các dân tộc xích lại gần nhau.

Chú: Trong ngành khoa học xã hội, tương lai học (futurology) nghiên cứu các xu thế đương đại để dự báo về những phát triển trong tương lai. Phương pháp luận của tương lai học bắt nguồn từ những dự báo kỹ thuật (technological forecasting) phát triển từ gần cuối Chiến tranh Thế giới lần thứ Hai, và tác phẩm Hướng về những chân trời mới (Towards new horizons) của Theodore von Kármán xuất bản năm 1947 là một thí dụ quan trọng cho lãnh vực này [Britannica 1998: 63]. Sau đó, trong các thập niên 50, 60, 70, 80, 90 luôn luôn có thêm một số tác phẩm của các nhà tương lai học khác ở nhiều nước khác nhau.

Từ đầu thập niên 90, khi thiên niên kỷ thứ hai sắp kết thúc, Việt Nam bắt đầu quan tâm tới dự báo của các nhà tương lai học phương Tây. Chẳng hạn:

Lần lượt ấn hành Thăng trầm quyền lực (Power shift, 1991), rồi Cú sốc tương lai (Future shock, 1992) và Làn sóng thứ ba (The third wave, 1992), đều của Alvin Toffler. Lúc đầu, dường như không tránh khỏi dè dặt nên trang thủ tục cuối sách đã lưu ý “Không lưu hành rộng rãi”.

Năm 1992 lại có thêm Các xu thế lớn năm 2000 (Megatrends 2000) của John Naisbitt và Patricia Aburdence.

Tháng 11-1998, một dự báo khác của John Naisbitt được ấn hành với nhan đề Những xu hướng lớn của châu Á làm thay đổi thế giới. [Nguyên tác: The eight Asian megatrends that are changing the world (Tám xu thế lớn của châu Á đang làm thay đổi thế giới). London: Nicholas Brealey Publishing, 1995.]

Trên cái đà đó, không chỉ dịch của phương Tây, Việt Nam còn dịch của Trung Quốc. Chẳng hạn:

Tháng 6-1998, Dự báo thế kỷ 21 được ấn hành. Đây là bản dịch quyển Dự báo về thế giới thế kỷ 21 của tập thể các tác giả Trung Quốc (Nxb Thượng Hải, tháng 12-1996).

Tháng 9-1999, Đại dự đoán Trung Quốc thế kỷ 21 được ấn hành, do Phùng Lâm chủ biên.

Tháng 02-2000, quyển Xu thế thế giới trong những thập niên đầu thế kỷ 21 của Hoàng Đình Phu được ấn hành [Hoàng Đình Phu 2000: 5].

Những gì vừa liệt kê trên đây chắc chắn còn thiếu sót, nhưng có lẽ cũng tạm đủ để cho thấy rằng giới trí giả Việt Nam đã có một thái độ nghiêm cẩn trước các dự báo về viễn cảnh thiên niên kỷ thứ ba, đặc biệt là quan tâm thế kỷ 21, nhất là những thập niên mở đầu cho cả thiên niên kỷ.

Trong tiếng Anh, thiên niên kỷ là millennium. Lạ thay, từ này lại còn có nghĩa là một thời kỳ an vui, phồn vinh và công bằng mà nhân loại mơ ước. – “A hoped-for period of joy, prosperity, and justice”. [Heritage 1987: 1078]. Như vậy, trong mức độ nào đó, millennium tương đồng với thời đại hoàng kim hay thời đại Nghiêu-Thuấn lý tưởng ở phương Đông.

Với ý nghĩa này của millennium, phải chăng những dự báo khoa học về một viễn cảnh mới mẻ của thiên niên kỷ thứ ba cũng phản ảnh một phần nào tâm thức sâu kín của nhân loại toàn cầu vẫn hằng luôn mơ ước, khát khao về một kỷ nguyên thánh đức. Cho nên trong nhiều dự báo, người ta đã khẳng định vai trò quan trọng của tôn giáo, và kỳ vọng sự đóng góp tích cực của các tôn giáo chân chính trong thiên niên kỷ mới.

Tiếp cận dự báo này, cũng như các cộng đồng tôn giáo khác, người đạo Cao Đài không thể nào không ý thức chuẩn bị để sẵn sàng nhập cuộc.

Năm 1926, đạo Cao Đài ra đời tại cái nôi Nam Kỳ như là một mắt xích khởi điểm của Đại đạo Tam kỳ Phổ độ. Danh xưng Đại đạo Tam kỳ Phổ độ tự nó không hạn hẹp trong cảnh vực Việt Nam.

Vì đời chia bảy xẻ ba,

(i) Đại đạo hàm ngụ một ý nghĩa siêu thời gian và siêu không gian;

(ii) Phổ độ ngay từ buổi bình minh của Cao Đài đã được định nghĩa là cứu độ toàn nhân loại (universal salvation).

Tuy nhiên, Tam kỳ hay kỳ Ba thực chất sẽ kéo dài bao lâu? Và thiên niên kỷ thứ ba có liên hệ gì với kỳ Ba?

Theo thánh ngôn, thánh giáo Cao Đài, Ơn Trên cho biết mối đạo của Cao Đài Tiên ông sẽ truyền được thất ức niên. Đào Duy Anh (Hán–Việt từ điển) giảng rằng một ức là mười vạn (10 x 10.000) tức là một trăm ngàn; mà một ức cũng hiểu là vạn vạn (10.000 x 10.000) tức là một trăm triệu. Như vậy tạm hiểu rằng mối đạo kỳ Ba cũng dài gấp trăm lần hay gấp cả trăm ngàn lần thiên niên kỷ.

Tính từ năm khai Đạo (1926) tới nay, đạo Cao Đài chỉ mới trải qua ba phần tư (3/4) thế kỷ, và khi đạo Cao Đài kỷ niệm bách niên lần thứ nhất (100 tuổi), thì cũng chỉ mới vừa kinh qua một phần bốn mươi (1/40) thiên niên kỷ thứ ba, nghĩa là đạo Cao Đài vẫn còn là một tôn giáo trẻ ở phần đầu của thiên niên kỷ mới.

Suy nghiệm như vậy, phải chăng có thể nghĩ thêm rằng thiên niên kỷ thứ ba cũng là buổi bình minh của Tam kỳ Phổ độ?

[Đức Cao Triều Phát, thánh thất Bình Hòa, 26-12 Đinh Mùi (25-01-1968).]

Và như vậy, đối với người đạo Cao Đài, tìm hiểu những dự báo tương lai cũng chính là chuẩn bị cho người đạo Cao Đài một ý thức, một thái độ, một hành trang sao cho Cao Đài đích thực sẽ là nói tắt của danh xưng Đại đạo Tam kỳ Phổ độ như vẫn thường được thừa nhận trong lịch sử của nền Đạo. [Theo đức Giáo tông Vô vi, “nói tắt” là đạo Cao Đài; nói “nguyên văn” là Đại đạo Tam kỳ Phổ độ. (Cơ quan Phổ thông Giáo lý, 15-01 Tân Hợi, 10-12-1971).]

Điểm qua những dự báo đã được ấn hành trong vòng mười năm qua, có thể nêu ra mấy nét lớn đáng quan tâm như sau:

“Xu thế toàn cầu hóa hiện nay đã được nâng lên một trình độ rất cao theo nhu cầu phát triển kinh tế–văn hóa của thế giới và dựa trên những thành tựu tuyệt vời của cách mạng công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực tin học và viễn thông.” [Hoàng Đình Phu 2000: 7].

“Ngày nay xu thế toàn cầu hóa đã (...) bao quát mọi mặt hoạt động kinh tế, văn hóa, chính trị và mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Đó là xu thế đặc trưng nhất của thời đại và không thể đảo ngược. Không một nước nào có thể phát triển mà đứng ngoài xu thế toàn cầu hóa.” [Hoàng Đình Phu 2000: 9].

Dự báo về xu thế toàn cầu hóa khiến chúng ta nhớ lại ngày 24-4-1926, đức Cao Đài dạy:

“... vì khi trước càn vô đắc khán, khôn vô đắc duyệt, thì nhơn loại duy có hành đạo nội tư phương mình mà thôi.

“Còn nay thì nhơn loại đã hiệp đồng, càn khôn dĩ tận thức (...) nên Thầy mới nhứt định quy nguyên phục nhứt. (...)

“Thầy nhứt định chính mình Thầy đến độ rỗi các con, chẳng chịu giao chánh pháp cho tay phàm nữa.” [Thánh ngôn hiệp tuyển 1928: 17].

Đi đôi với xu thế toàn cầu hóa là xu thế khu vực hóa, đa cực hóa.

Gần cuối thế kỷ 20 (chính xác là từ ngày 01-11-1993) châu Âu đã lấy phương thức Cộng đồng châu Âu (EC: European Community) để kết hợp với nhau về chính trị, kinh tế, văn hóa.

Tổ chức ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) thành lập từ năm 1967 với năm nước Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan. Cho đến cuối thế kỷ 20 thì ASEAN đã gồm mười nước mà Việt Nam là nước thứ bảy.

Rất nhiều tổ chức tương tự như vậy cũng đã hình thành trên thế giới. Điều này cho thấy: tư tưởng thiên hạ đại đồng sẽ là lý tưởng phù hợp kỷ nguyên mới. Con người cho tới nay vẫn chưa thực sự đại đồng, nhưng xu thế hiện nay là đang tìm cách đại đồng trong từng khu vực có chung những mối tương quan địa lý, văn hóa, kinh tế, chính trị; phương thức hợp tác và giao tiếp được dùng để giải quyết sự chia rẽ hay đối kháng chính trị, kinh tế, văn hóa giữa các dân tộc trong cùng khu vực.

c. Xu thế đa cực hóa

“Đi đôi với xu thế toàn cầu hóa là sự phân chia thế giới thành nhiều cực (...)” [Hoàng Đình Phu 2000: 7].

Trong thập niên 90 cuối thế kỷ 20, diễn biến hết sức mau lẹ là các nước Đông Âu sụp đổ, Liên xô tan rã, cuộc chiến tranh lạnh giữa hai cực đối đầu Nga–Mỹ không còn. Xu thế chung của thế giới là đi đến hòa hoãn và phát triển thành đa cực. Thế giới cần hòa bình, mọi nước cần ổn định, loài người cần tiến bộ – đó là xu thế của thế giới ngày mai. [Thế kỷ XXI 1998: 788-789].

2. Vị thế của Nhật và châu Âu (chủ yếu là Đức) ngày càng tăng.

3. Sự quật khởi của châu Á: một châu Á lỏng lẻo, chia rẽ và nghèo khổ đang mau lẹ biến thành một châu Á hợp tác, đoàn kết và phồn vinh.

4. Vị thế các nước đang phát triển được tăng cường trong mọi vấn đề quốc tế.

Các nhân tố kể trên phát triển đến một mức độ nào đó sẽ làm thay đổi cán cân thế giới, đẩy tới một thế cân bằng tương đối ổn định, và lúc ấy sẽ xuất hiện thế giới đa cực.

d. Tôn giáo tác động vào xu thế khu vực hóa và đa cực hóa

Trong xu thế khu vực hóa, đa cực hóa để các quốc gia và các dân tộc tìm về thế giới đại đồng như thế, các nhà dự báo tương lai đánh giá rất cao vai trò của tôn giáo, bởi vì:

“Hầu hết các tôn giáo đều ủng hộ hòa bình, đoàn kết giữa các dân tộc, lên án chiến tranh và bạo lực.” [Hoàng Đình Phu 2000: 121].

“Một trong những đặc điểm của nhân tố tôn giáo là khả năng của nó làm cho các quốc gia và các dân tộc xích lại gần nhau.

“... tôn giáo là một phương tiện củng cố xã hội nhờ liên kết cá nhân với cộng đồng. Điều này cũng đúng theo nghĩa rộng, đối với các khu vực địa lý riêng biệt và các bộ phận hợp thành cộng đồng thế giới.” [Hoàng Đình Phu 2000: 120-121].

Theo Cao Đài, tình thương là một trong những khả năng của tôn giáo sẽ góp phần tạo lập thế giới đại đồng:

[Đức Diêu Trì Kim mẫu, Huờn Cung Đàn, 14 rạng 15-4 Ất Tỵ (14-5-1965).]

[Đức Chúa Ki tô, Huờn Cung Đàn, 02 rạng 03-12 Ất Tỵ (24-12-1965).]

e. Xu thế khẳng định bản sắc các dân tộc và sắc tộc

“Đi đôi với xu thế toàn cầu hóa là (...) sự khẳng định bản sắc của các dân tộc và các sắc tộc, là yêu cầu ngày càng cao về tôn trọng nhân cách và phẩm giá con người.” [Hoàng Đình Phu 2000: 7].

Điều này thoạt nghe “tưởng chừng như một nghịch lý nhưng thực ra đó là một quá trình mang tính quy luật để mỗi dân tộc, mỗi quốc gia không tự đánh mất mình trong quá trình tất yếu hội nhập vào xu thế toàn cầu hóa.” [Hoàng Đình Phu 2000: 13].

Suy ra: Nhân loại sẽ hội nhập, nhưng sẽ không hòa tan, không chấp nhận bất kỳ một hình thức độc tôn nào cả. Như thế, khi người tín đồ Cao Đài nhắc đến hai chữ quốc đạo thì đừng bao giờ hiểu rằng quốc đạo nghĩa là chỉ có một tôn giáo làm chủ, là chính thống; đừng bao giờ chủ trương rằng phổ độ toàn nhân loại nghĩa là ai ai rồi cũng quy về một tôn giáo duy nhất.

“Xu thế lành mạnh được UNESCO cổ vũ và ngày càng được nhân dân thế giới ủng hộ là đề cao bản sắc văn hóa dân tộc phải đi đôi với thái độ bao dung, trân trọng các giá trị văn hóa của các dân tộc khác, tiếp thu các giá trị văn hóa mang tính thời đại trong một thế giới toàn cầu hóa, làm cho các dân tộc gần gũi nhau hơn, đề xướng một nền văn hóa hòa bình chứ không phải một nền văn hóa chiến tranh, cùng nhau giải quyết những vấn đề lớn đang được đặt ra một cách gay gắt cho toàn nhân loại.” [Hoàng Đình Phu 2000: 14].

Suy ra: Cao Đài với bản chất bao dung tự hữu rất phù hợp với xu thế này. Cần nhấn mạnh, phát huy để tinh thần bao dung của Cao Đài không chỉ là tình cảm mà là hành vi, là hơi thở tự nhiên của cuộc sống.

[John Naisbitt 1998: 11] nhận định rằng: Cho đến những năm 90, mọi thứ đều xoay quanh phương Tây. Phương Tây định ra các luật lệ. Nhưng giờ đây, những người châu Á đang sáng tạo ra những quy luật riêng cho họ và chẳng bao lâu nữa cũng sẽ quyết định cuộc chơi.

Do đó, [John Naisbitt 1998: 12-14] lưu ý: Sự phát triển toàn cầu quan trọng nhất của thập niên 90 và đầu thế kỷ 21 là sự hiện đại hóa châu Á. Nhưng không được suy nghĩ việc hiện đại hóa châu Á theo nghĩa Tây phương hóa châu Á, mà đấy là hiện đại hóa châu Á theo cách của châu Á. Sự hiện đại hóa châu Á cũng là sự trỗi dậy của lương tâm châu Á.

Một lần nữa [John Naisbitt 1998: 16] nhấn mạnh: Ngày nay xu hướng toàn cầu đang buộc chúng ta giáp mặt với một thực tại là sự trỗi dậy của phương Đông. Chúng ta đang chuyển động theo hướng Á châu hóa thế giới. Trục ảnh hưởng toàn cầu đã chuyển từ phương Tây sang phương Đông. Châu Á có lúc từng là trung tâm của thế giới và ngày nay trung tâm thế giới lại đang trở về châu Á.

John Naisbitt nói châu Á, phạm vi hãy còn rộng. “Nhiều nhà phân tích chiến lược cho rằng thế giới đang bước sang kỷ nguyên châu Á – Thái Bình Dương. Thế kỷ 19 là thế kỷ của châu Âu, thế kỷ 20 là thế kỷ của Hoa Kỳ, còn thế kỷ 21 sẽ là thế kỷ châu Á – Thái Bình Dương.” [Hoàng Đình Phu 2000: 30].

“Quá trình toàn cầu hóa (...) sẽ làm cho thế kỷ 21, thế kỷ châu Á – Thái Bình Dương trở thành thế kỷ vĩ đại của sự dung hợp văn hóa Đông Tây, của nền văn minh châu Á – Thái Bình Dương. Đó là xu thế không thể cưỡng lại của lịch sử và văn minh nhân loại.” [Hoàng Đình Phu 2000: 32].

Việt Nam không những nằm ở châu Á – Thái Bình Dương mà còn là ngã tư giao lưu văn hóa từ Đông sang Tây.

Trong suốt hai thiên niên kỷ trước, Việt Nam chính là nơi đã có dịp trải nghiệm bằng xương máu của chính dân tộc mình tất cả các chủ nghĩa và học thuyết chính trị, kinh tế, triết học, tôn giáo trên thế giới từ cổ chí kim, từ Đông qua Tây (vạn pháp). Chính vì thế, Việt Nam mới hội đủ điều kiện để tổng hợp vạn pháp, và sẽ là trung tâm thế giới:

[Đức Ngô Minh Chiêu, thánh tịnh Ngọc Minh Đài, 01-3 Bính Ngọ (22-5-1966).]

Suy như vậy, đối chiếu với các dự báo trên thế giới, người tín đồ Cao Đài củng cố thêm đức tin rằng khi Thượng đế chọn Việt Nam làm cái nôi của Cao Đài để dọn sẵn con đường khai mở kỷ nguyên thánh đức Tam kỳ Phổ độ cho toàn nhân loại, thì tất cả sự vận trù ấy đều là thiên cơ, và chính trong lúc này đây những trí tuệ lớn trên thế giới cũng đang phần nào soi giúp cho chúng ta hiểu thêm khả năng hiện thực của thiên cơ ấy.

Khi châu Á – Thái Bình Dương trở thành thế kỷ ngoạn mục của sự dung hợp văn hóa Đông Tây thì hệ tư tưởng (ý thức hệ, ideology) gì có khả năng đảm đương được việc xây dựng kỷ cương của thế giới mới?

Cuối thế kỷ 20, Viện trưởng Viện thần học Thiên Chúa giáo tại Đại học Boston là Giáo sư Robert C. Neville hết sức tin tưởng vào khả năng tích cực của Nho học. Ông cho rằng Nho học là loại triết học trí tuệ có một giá trị phổ biến và sinh mệnh thực sự, hoàn toàn có thể thể hiện và vận dụng vào trong cuộc sống, văn hóa của xã hội phương Tây... [Phùng Lâm 1999: 859].

Một đồng sự của Neville tại Đại học Boston, Hoa Kỳ, là Giáo sư John Berthrong thì nhấn mạnh rằng: Nho học trên thực tế đã trở thành một phong trào có tính quốc tế. Nho học sẽ tìm được quần chúng mới trên thế giới giữa hai bờ Thái Bình Dương và Bắc Đại Tây Dương, cũng sẽ trở thành một phương diện của tư tưởng châu Âu. [Phùng Lâm 1999: 858-859].

Những dự báo về vai trò của đạo Nho trong thiên niên kỷ mới làm cho chúng ta hiểu rõ vì sao khi mở đạo Cao Đài thì đức Cao Đài Tiên ông lại lấy Nho tông làm cơ chuyển thế trong Tam kỳ Phổ độ. Những dự báo ấy của trí giả phương Tây cũng giúp chúng ta hiểu thêm lời dạy của đức Giáo tông Vô vi Lý Thái Bạch:

- Trái đất sẽ có một cảnh quang mới, thật tráng lệ và đa sắc (tr. 17).

- Toàn cầu sẽ có bước nhảy vọt về khoa học kỹ thuật (tr. 18). Khoa học tự nhiên, công trình kỹ thuật còn giao thoa, dung hợp và tổng hòa với khoa học nhân văn, khoa học xã hội (tr. 19).

- Nền kinh tế toàn cầu hóa đan xen với nền kinh tế khu vực hóa (tr. 32) sẽ biến trái đất thành thôn xóm, quốc gia trở thành gia đình đơn nguyên của trái đất, con người trở thành công dân của trái đất (tr. 33).

- Như vậy, do tác động của khoa học kỹ thuật và kinh tế mà sẽ có những thay đổi rất lớn trong sinh hoạt xã hội (tr. 49).

Con người sống trong điều kiện thay đổi như thế buộc phải có một nền văn hóa mới với những tiêu chí mới.

Giá trị văn hóa mới sẽ được xây dựng lại để chống sự đục khoét của thương mại đối với văn hóa, đa dạng hóa hình thức văn hóa, biến đổi quan điểm thẩm mỹ của con người, đổi mới ý thức và hành vi văn hóa (tr. 39).

Nền văn hóa mới sẽ tích cực định hướng mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Đây là nền văn hóa toàn cầu, quan tâm đến hoàn cảnh xã hội toàn cầu, môi trường sinh thái, môi trường nhân văn, nhấn mạnh tư duy tổng thể của làng trái đất (tr. 56).

Nền văn hóa mới bao trùm cả lĩnh vực xã hội và lĩnh vực khoa học kỹ thuật, chứa đựng cả văn minh vật chất và văn minh tinh thần trong xã hội loài người, tập trung trí tuệ phát triển sự sinh tồn cũng như sự tự nhận biết về bản thân mình của con người (tr. 56).

Trong Cao Đài, Ơn Trên cũng đã cho thấy viễn cảnh ấy từ trước: “Khoa học sẽ giúp cho con người đạt địa. Đạo lý sẽ giúp con người thông thiên. Thế gian sẽ không còn là biển khổ sông mê.” [Đức Cao Triều Phát, Cơ quan Phổ thông Giáo lý, 15-7 Giáp Dần (01-9-1974).]

Con người mới của nền văn hóa mới ấy sẽ là con người toàn diện:

“Về mặt ý thức hệ, sự suy thoái (…) của chủ nghĩa xã hội, sự bất lực của các lý thuyết cũ và mới của nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa, sự phê phán tư tưởng duy khoa học và tư tưởng kỹ trị đang tạo ra những khoảng trống mênh mông làm trỗi dậy với một tính năng động mới những trào lưu tôn giáo truyền thống bị kìm hãm trong một thời gian dài và làm xuất hiện vô vàn các giáo phái mới kỳ dị làm rối ren đời sống tâm linh của con người và sự an ninh của xã hội.” [Hoàng Đình Phu 2000: 8].

Đầu thế kỷ 21, sẽ có khoảng trống ý thức hệ trên phạm vi toàn cầu. Khi ấy các truyền thống tâm linh trong một thời gian lâu dài bị kìm hãm sẽ trỗi dậy. Như cái lò xo càng nén chặt thì càng bung mạnh, tâm linh bị đè nén càng lâu thì khi bung ra lại càng thêm mãnh liệt. Thiên niên kỷ tới sẽ là kỷ nguyên của nhu cầu tâm linh.

Tuy nhiên, nhu cầu tâm linh càng lớn thì càng phải cảnh giác trước sự chen chân giành giật của nhiều giáo phái bàng môn tả đạo. Khi mới mở đạo Cao Đài, đức Chí tôn cũng sớm cho biết như vậy. Chủ nhật, 22-8-1926 (15-7 Bính Dần), đức Ngọc Hoàng Thượng đế dạy: “Buổi Bạch Ngọc Kinh và Lôi Âm Tự lập pháp Tam kỳ Phổ độ, Quỷ vương đã khởi phá khuấy chơn đạo. Đến danh Ta nó còn mượn, duy ngai Ta nó chẳng dám ngồi mà thôi.” [Thánh ngôn hiệp tuyển 1928: 34]. Theo lời Thầy, Quỷ vương còn “hiệp tam thập lục động đổi gọi tam thập lục thiên. Các tên chư thần thánh tiên phật bị mạo nhận mà lập nên tả đạo.” [Thánh ngôn hiệp tuyển 1928: 34].

Alvin Toffler, tác giả Làn sóng thứ ba (The third wave, 1992), cho rằng chính vì bế tắc ý thức hệ mà một số trí thức, nhà giàu sẵn sàng ngả theo tả đạo bàng môn.

[Hoàng Đình Phu 2000: 123] giải thích đấy là hậu quả của một thời gian dài người ta quay lưng với tôn giáo; đến khi khủng hoảng ý thức, tìm về tâm linh thì không còn khả năng phân biện chánh tà...

Thực trạng này cho thấy trong thiên niên kỷ mới, sự phục hưng chánh pháp là xu thế nhất định, là thiên cơ đã định. Các tôn giáo cứu thế như Cao Đài sẽ phải hết sức thi thố năng lực sở hữu của mình, đồng thời cũng phải vô cùng gian nan giải quyết các vấn đề bàng môn tả đạo thi nhau mọc lên như nấm sau mưa. Nói cách khác, sẽ phải rất gian nan, sinh tử để thực thi sứ mạng như đức Trần Hưng Đạo đã vạch ra:

Những thay đổi trên toàn cầu đang vận hành với một siêu tốc chưa từng thấy. Thế kỷ 21 đã tới rất gần. Cái ngưỡng của thiên niên kỷ mới đã mở ra. Đi vào thiên niên kỷ thứ ba trước tiên phải bước lên thềm đi vào thế kỷ 21. [Chú: Theo các nhà dự báo, việc học tập ở thế kỷ này càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Học tập bằng cách nghiêm túc lắng nghe, chăm chú nhìn và đọc, suy nghiệm, tiếp thu cái mới. Hãy quan tâm theo dõi thời đại này, chú ý theo dõi xã hội này, làm sao cho mình kịp thời cảm thụ được, có được tư duy mới và linh cảm mới.]

Cùng với thế giới, người Việt Nam, người Cao Đài đang thức trong đêm giao thừa của hai thế kỷ, nghĩa là được sống qua hai thế kỷ, sắp được giáp mặt một thời đại ngoạn mục mà các nhà tương lai học dự báo là chưa từng có trong lịch sử nhân loại.

Từ khai Đạo đến nay, người Cao Đài luôn được thánh giáo dẫn đường, luôn được nuôi dưỡng một tình cảm lãng mạn thiêng liêng với rất nhiều tiên tri về sứ mệnh Đại đạo trước dân tộc và nhân loại. Bằng đức tin, người Cao Đài từ buổi sơ khai nền Đạo đã sớm nhận thức rằng trách nhiệm lịch sử đặt trên vai dân tộc chẳng hề nhỏ. Với lòng tự tin vào giáo lý Cao Đài, tự tin vào tiền đồ tươi sáng của dân tộc mình, người Cao Đài Việt Nam cần phải kiên trì tìm tòi một phương thức độc đáo khai thác hệ tư tưởng Cao Đài, vận dụng một cách thông minh, hợp thời vào những vấn đề cốt tủy của nhân loại trong thiên niên kỷ mới.

Ngay từ khi khai Đạo, Ơn Trên đã rất nhiều lần cho biết mối liên hệ giữa sứ mạng đạo Cao Đài với tương lai tươi sáng của dân tộc Việt Nam và vai trò đạo đức của con Rồng cháu Tiên trên trường thế giới.

Dĩ nhiên sẽ không tránh khỏi đôi lúc có người thiếu tự tin, hoặc mặc cảm tự ti khi lấy hiện trạng của Đạo nhà là một tôn giáo trẻ và đem hiện trạng tiểu quốc của dân tộc để so sánh với các tôn giáo lâu đời và các cường quốc trên thế giới. So sánh như vậy, không tránh khỏi có người cảm thấy thiên cơ mà đức Thượng đế Cao Đài đặt lên vai dân tộc Việt Nam hình như khó có thể thực thi.

Tuy nhiên, mượn lời các nhà dự báo Trung Quốc [Dự báo XXI 1998], hãy nghĩ đến phép chơi cờ tướng. Trong phép chơi cờ tướng, con chốt qua sông cũng có thể ăn được con tướng.

– Hình ảnh con chốt tầm thường khi chưa qua sông là cái hiện thể hạn chế tạm thời và trước mắt của một tôn giáo mới, còn trẻ; của một dân tộc nhỏ bé vừa mới thoát qua một trăm năm chiến tranh tàn khốc và đang tiếp tục tìm cách thoát ra khỏi bóng đen nghèo nàn, lạc hậu.

– Con tướng là mục tiêu kỳ vĩ mà Ơn Trên đã khải thị và đặt để cho dân tộc và tôn giáo dân tộc.

– Con sông là giới hạn nội tại mà người Cao Đài, người Việt Nam phải bằng nội lực tự mình vượt qua. Con chốt Việt Nam mà qua sông được rồi thì chắc chắn lời tiên tri của đức Cao Đài Tiên ông sẽ là hiện thực:

Khẳng định đức tin đó, bài nói chuyện này xin tạm coi như lời chào giã từ thế kỷ 20, đồng thời cũng là ít nhiều sẻ chia đồng cảm với những người Áo trắng trước một kỷ nguyên mới của dân tộc trong âm hưởng thiêng liêng của dòng thánh giáo:

[Dự báo XXI 1998]. Tập thể các tác giả Trung Quốc. Dự báo thế kỷ 21. (Xuân Du, Trần Thanh, Nguyễn Thanh Bích, Trần Đăng Thao dịch theo bản Dự báo về thế giới thế kỷ 21 của Nxb Thượng Hải, 1996.)

[Heritage 1986]. American heritage illustrated encyclopedic dictionary. Boston: Houghton Mifflin Co.

[Hoàng Đình Phu 2000]. Xu thế thế giới trong những thập niên đầu thế kỷ 21.

[John Naisbitt 1998]. Những xu hướng lớn của châu Á làm thay đổi thế giới (The eight Asian megatrends that are changing the world).

[Phùng Lâm 1999] chủ biên. Đại dự đoán Trung Quốc thế kỷ 21.

[Thánh ngôn hiệp tuyển 1928]. Thánh ngôn hiệp tuyển. Bổn thứ nhứt. Đinh Mão niên. Sài Gòn: imprimerie Tam thanh.