Trở lại trang chánh của Website Thiên Lý Bửu Tòa

Tranh mèo

lê anh dũng · những thông điệp sắc màu

Cat, ảnh tài liệu trên Internet

Tranh dân gian Việt Nam vẽ đám cưới chuột hình như ngụ ý đồng hóa con mèo với tên quan tham đang nhận lễ vật được nhà chuột cống nạp như một thứ tiền «mãi lộ».

Người Trung Quốc cũng có định kiến rằng mèo liên quan với những cái xui xẻo, xấu xa. Chẳng hạn, gặp đàn bà ăn mặc hơi chải chuốt quá, bộ tịch có vẻ lả lơi, như để rù quến đàn ông, người Hoa bảo đấy là hắc miêu (mèo đen).

Thế mà con mèo lại là một đề tài quen thuộc trong tranh thủy mặc truyền thống của họa sĩ Trung Quốc. Người ta mừng tặng nhau tranh vẽ mèo, một hay nhiều con, có khi ngoài mèo còn kèm thêm các sinh vật, hoa cỏ khác nữa. Đây là nghệ thuật dùng một hình ảnh cụ thể (con vật, hoa cỏ...) để diễn tả một ý trừu tượng (lời cầu chúc tốt lành), dựa trên cơ sở những từ có âm đọc na ná nhau. Cách diễn đạt này cũng tương tự như vào ngày Tết người Việt bày dĩa trái cây gồm mảng cầu, dừa xiêm, đu đủ và xoài, là muốn cầu vừa đủ xài. Nếu thêm chùm trái sung là muốn được sung túc.

Cũng bằng cách mượn tiếng đồng âm dị nghĩa, trong tranh thủy mặc Trung Quốc, vẽ cành trúc vì người Hoa đọc gần như trủ [zhú] nghe na ná như chúc (đọc như trú [zhù]). Con bướm (điệp, hồ điệp) đọc là ti-ẻ [dié] cũng giống chữ điệt. Mà điệt là người già thọ 70 hay 80 tuổi. Con mèo (miêu) đọc là [mao] tương tự như chữ mạo (đọc là máo [mào]). Mạo là người già thọ 80 hay 90 tuổi. Vậy, tặng một tranh vẽ mèo bên khóm trúc là một lời chúc thọ; nếu vẽ thêm cánh bướm tức là «gấp đôi» lời chúc, mong người nhận tranh được sống cho tới ngoài cái ngưỡng «cổ lai hy», thậm chí là bát tuần, cửu tuần nữa.

Nếu vẽ một đàn mèo, mèo mẹ mèo con quây quần tức ngụ ý chúc trường thọ, vui cảnh con đàn cháu đống đề huề.

Con cá (ngư) đọc là dủy [yú] giống y như chữ là dư dật. Vậy tranh mèo rình bắt cá, mèo «ngắm» cá lội là ngụ ý chúc được trường thọ trong cảnh sung túc, dư dật.

Ngoài ra còn dùng ý biểu tượng. Thí dụ, hoa mẫu đơn là biểu tượng của phú quý. Do đó, tranh mèo kèm hoa mẫu đơn là lời cầu chúc luôn luôn được sống lâu trong cảnh phú quý.

LÊ ANH DŨNG

(30-12-1998)

Cùng một tác giả Lê Anh Dũng

Đôi dòng sơ lược về tác giả Lê Anh Dũng

 

Thiên-Lý Bửu-Tòa, 12695 Sycamore Ave, San Martin, CA 95046 - USA. Tel: (408) 683-0674

Website: www.thienlybuutoa.org     Email    Sơ đồ hướng dẫn tới TLBT

Thông bạch in Kinh