Thi
:
Nương
mây giục bước giá đàn tiền,
Ðề
bút khuyên đời một ít thiên,
Nghĩa
lý chỉ cho tường với tận,
Văn
bài ghi sẵn chép cùng biên.
Văn
chương vẽ mặt người tài đức,
Vịnh
phú nêu tên kẻ phẩm hiền,
Ðem
GIÁO ÐOÀN Kinh cho NỮ-GIỚI,
Tập
rèn văn chất phải tinh chuyên.
Bài:
Nương mây nhẹ gót xuống đàn,
Ðể
lời phê chuẩn GIÁO ÐOÀN sắp nên.
Từ đây phong hóa vững nền,
Bởi
pho Kinh đủ đôi bên rẽ ròi.
GIÁO ÐOÀN NỮ-GIỚI
nấu sôi,
Theo
đây lần bước đến nơi vui nhàn.
Gia-đình, xã-hội hai đàng,
Ðều
do đạo-đức làm đoan cội nguồn.
Trong ngoài đều đặng tròn vuông,
Lo
chi chẳng đặng một luồng thuần phong.
Nữ nhi hãy rán kềm lòng,
Học
đòi cho đặng vẹn trong tròn ngoài.
Lần lần từ dở đến hay,
Ðứng
trong xã-hội không ai chê hèn.
Lề xưa khi bạc thuyền-quyên,
Ở
vào chế độ nam-quyền khó ra.
Trách vì ai cũng tại ta,
Tại
ta kém đức với ta thiếu tài.
Nếu mà ta đủ như ai,
Cái
vòng chuyên chế ra ngoài ta chơi.
Mắt tai ta đủ với người,
Quần
thoa tuy phận tánh Trời Ðất ban.
Từ đây ta phải châu toàn,
Noi
Kinh Nữ-Giới Giáo Ðoàn học khôn.
Phận làm mẹ của đứa con,
Phải
cho học tập đặng khôn với người.
Chớ noi cũ kỷ thói đời,
Tiếc
tiền sợ tổn hư đời con thơ.
Ra thân dốt nát ngây khờ,
Ðứng
cùng xã-hội khó nhờ khó trông.
Con đường diễm phúc hết
mong,
Sống
thôi như chết là xong một đời.
Sống mà thua thiệt mọi người,
Thêm
buồn sự sống cho đời nữ nhi.
Ai ôi! dành của mà chi,
Ðể
câu giáo dục duy trì văn chương.
Ngày sau trẻ đặng khôn ngoan,
Ơn
kia trẻ nhớ, nghĩa mang kẻ đền.
Con hư cha mẹ chẳng khuyên,
Con
hư cha mẹ không kềm dạy răn.
Ðến chừng kẻ biết ăn năn,
Ðiểm
sương tóc đã, da nhăn trổ mồi.
Thôi rồi thì đã thôi rồi,
Một
đời thì đã một đời còn chi!
Ai ôi! sanh kiếp nữ nhi,
Rán
bương đến chốn rán đi tới bờ.
Biết rằng thân phận liễu thơ,
Trăm
phần trăm khổ hằng lo tảo tần.
Gia đình một nổi cân phân,
Càng
lo chữ hiếu lại cần chữ trinh.
Ðức tài gồm đủ phận mình,
Trong
ngoài lo vẹn hiếu tình cả hai.
Rồi ra xã-hội chủng loài,
Ôm
gồm chữ nghĩa, bảo hoài chữ nhân.
Tay nghĩa hiệp, mặt tinh thần,
Chỉnh
tu cổ võ, miếu đường đẹp xinh.
Tròn xong cái bổn phận mình,
Cùng
nhau đoàn kết liên tình chị em.
Ðến tuần ngũ thập tri thiên,
Toan
bề giải thoát cho nhàn tấm thân.
Phủi cho sạch nợ phong trần,
Mượn
thuyền Bát-Nhã chơn lần Tây-Phang.
Tẩy trần cậy nước nhành dương,
Còn
lo chi cuộc thế thường nữa chi.
Sách rằng: sanh ký tử qui,
Ðến
đề giải thoát một khi là cùng.
Nghĩa tình ta đã đền xong,
Hiếu
trung vẹn phận Diêu-Cung về chầu.
Ðạo đời ta đã tròn câu,
Khỏi
mang tiếng ở địa-cầu ích chi.
Danh lưu hậu thế sử ghi,
Ðã
là châu đáo còn chi hư hèn.
Ai ôi! xem đấy lo toan,
Kiếp
đời chớ để uổng oan kiếp đời.
Thi
:
Ai
muốn gia đình cho hạnh phúc,
Hãy
toan giáo dục đặng vuông tròn,
Xuân
mà tươi tắn lòng trinh bạch,
Giá
cũng vui cười tiếng nỉ non.
Nếu
phận liễu bồ không vẹn vẻ,
Thì
đời má phấn phải phai mòn,
Khá
trau đức hạnh cho hoàn mỹ,
Rạng
mặt thuyền quyên danh mãi còn.
Bài:
Trời thanh mây bủa giăng giăng,
Giáng
đàn đề bút dạy răn ít lời.
Dạy cho kẻ mưu đời hạnh phúc,
Dạy cho người giáo dục gia
đình,
Ðể cho nữ giới tập tành,
Cho
đoan trang gái, cho rành thân danh.
Công cha mẹ sanh thành dưỡng
dục,
Ðã khó khăn bồi đắp nên hình,
Lở ra phận gái thơ sinh,
Nặng
lòng đạo nghĩa, nhẹ tình nước non.
Lúc niên thiếu tính còn thơ
bé,
Phải tuân lời cha mẹ dạy răn,
Công vẹn vẻ, hạnh hoàn toàn,
Vào
nhà đạo-đức, ra đàng lễ nghi.
Nền yểu điệu nhu mì nết hạnh,
Vẻ đoan trang tập tánh ôn hòa,
Trọng mến mẹ, kính thờ cha,
Dưới
thương em út, trên hòa chị anh.
Trong những việc cửi canh săn
sóc,
Ngoài các điều tập học vuông
tròn,
Không đánh phấn, chẳng tô
son,
Càng
se-sua lắm, càng nhờn nhợt xuân.
Xuân chớ để trầm luân bể
cả,
Ngọc giồi trau giá đáng nghìn
vàng,
Mặc ai ong bướm gió trăng,
Ðứng
đi giữ nết, nói năng gìn lời.
Người tốt xấu tự Trời sắp
đặt,
Chớ sửa sang rằng ắt nói mình,
Tấm thân trong sạch là xinh,
Lựa
là son phấn mới xinh sao là?
Người xinh bởi nết na đằm
thắm,
Phải nào xinh theo đám trú phường,
Sửa sang quốc sắc thiên hương,
Mỉa
mai lắm giọng oan ương thêm đầy.
Ðừng học thói mưa mây trăng
gió,
Chớ theo làng liễu ngỏ hoa tường,
Phải năng rèn tập văn chương,
Xa
đời lang bạc tìm đường tinh hoa.
Sao cho đáng gái nhà nữ tắc,
Sao rằng nên đẹp mặt thuyền
quyên,
Xinh vì nết đẹp tự nhiên,
Chớ
chưng diện sắc, đừng nên vẽ vời.
Trau đức-dục học đòi giáo-dục,
Lo tinh thần rèn đúc văn chương,
Ðức tài là sắc là hương,
Là
câu cẩm tú, là chương ngọc ngà.
Ở mềm mỏng là ngoan, là khéo,
Tiếng nói năng yểu điệu nhu
hòa,
Ðừng kiêu cách, chớ gian tà,
Xấu
xa tính bỏ, thật thà lời ưa.
Ðừng như gái thỏng thừa mất
nết,
Chớ như ai buôn tiết bán
trinh,
Khôn tập quán, thuở bé xinh,
Càng
tươi tắn liễu, càng xinh hải-đường.
Ngọc chớ để chìm sông cát
dập,
Gương chớ cho bụi lấp lu lờ,
Nhụy hoa chớ để hửng hờ,
Khéo
ngăn lũ bướm, khéo ngừa đoàn ong.
Nương gia đình chìu lòng cha mẹ,
Lời nói năng nhỏ nhẹ thuận
tùng,
Trên nhường dưới nhịn kỉnh
cung,
Vào
thưa ra bẩm phục tùng mẹ cha.
Chán thay thói giả ngoa hư hỏng,
Lời chanh chua rằng đúng, rằng
tài,
Rằng khôn, rằng khéo, rằng
hay,
Ðỏng
đưa lắm giọng, mỉa mai nhiều điều.
Sanh ra việc trớ trêu đôi chối,
Lại còn thêm nói dối ăn
gian,
Nay làng mai xóm dọc ngang,
Mất
đi nết hạnh sổ sàng lắm ru.
Dầu khôn cũng giả ngu làm dại,
Mặc dầu ai phải trái nhịn nhường.
Nhược nhu là thắng cang cường,
Phải
quấy có luật, thiệt hơn có hình.
Khôn chịu thiệt mà gìn điều
phải,
Dại giành hơn mà quấy cửa
công,
Ðừng chí đèo ảnh bưởi bòng,
Rát
tai kẻ mắng, nặng lòng mẹ cha.
Nên trau nét đậm đà kiều mị,
Vẻ phù dung ý nhị thanh tân,
Trong lo lắng, ngoài tảo tần,
Cửa
nhà nương ý thôn lân khen thầm.
Ðừng miệng tốt mà lòng dối
giả,
Theo những phường mèo mã gà
đồng,
Mặc tình cho lũ bướm ong,
Dày
hoa ép nhụy thân không còn gì.
Kìa gương trước Hậu-Phi thuở
nọ,
Liếc mắt trông coi đó nghĩ mình,
Rồi trau nết gái cho xinh,
Mỹ
ngôn sắc ngọa hoa bình du dương.
Ðừng học thói nghe đường
nói chợ,
Sanh oán thù lở dở hương
thôn,
Kìa câu đa hóa đa ngôn,
Hãy
nên kính cẩn chớ nên học đòi.
Nói thì nói rẽ ròi êm dịu,
Ðồng vọng quanh yểu nhiểu tinh
tường,
Phải ăn phải nói đường
đường,
Ðừng
thêm bớt chuyện chớ lường dối ai.
Tính chơn thật bỏ ngay điều xấu,
Hằng nhớ câu "Thủ khẩu như
bình",
Ðừng quen những thói thị thành,
Càng
thêm xủ tiết ô danh má hồng.
Chừ đã mảng quí đông xuân
đến,
Trau nết duyên kẻ mến người
ưa,
Ở ăn cho phải cho vừa,
Cho
tròn danh hạnh cho thừa nết na.
Chớ hoang phóng lân la làng xóm,
Tiết trắng trong để nhượm màu
lơ,
Uổng thay! một kiếp đào thơ,
Mà
tan tác phận chẳng chờ kiếp xuân.
Phải rèn tập cho thuần hạnh
kiểm,
Sửa nghi dung tô điểm tinh thần,
Nương mai, mình hạc, vẻ xuân,
Ðáng
trang thục nữ giai nhân khó bì.
Lời muốn nói phải suy phải
nghĩ,
Tiếng phô trương nghĩa lý rẽ
ròi,
Nói năng, đi, đứng, nằm, ngồi,
Chổ
kia kỉnh lớn, nơi nầy nhượng trên.
Ăn thì phải cho nên độ lượng,
Ði thì xem phải tướng trang hoàng,
Ðừng như những thói dọc
ngang,
Ðứng
đi mất hạnh ngang tàng quen thân.
Ðứng thì phải nhắm xem sau trước,
Phải đoan trang mực thước lễ
nghi,
Ðứng rồi lại tới hạnh đi,
Ði
thì chơn bước, bước đi cho đầm.
Nói lựa tiếng, mà nằm lựa
chỗ,
Nằm chọn nơi, nói độ lời
ngoan,
Cái khôn là cái dịu dàng,
Nâng
niu giá sạch bàng hoàng tiết trong.
Ngồi nhắm chỗ phải cung kỉnh lớn,
Cười lựa điều chớ giỡn
đười-ươi,
Vô duyên chưa nói đã cười,
Chưa
đi mà chạy ấy người vô duyên.
Cách đối đãi láng giềng em
chị,
Lời khôn ngoan nhỏ nhẹ êm đềm,
Ðừng dâm đố, chớ tị hềm,
Xấu
xa tính gái, khó kềm nết na.
Chớ tụ hợp đàn ba lũ bảy,
Ðể luận bàn việc quấy của
người,
Kẻ kia ố, người nọ cười,
Thói
hư tập quán càng ngày càng hư.
Có bàn luận phải tư phải cách,
Lựa điều ngoan thủ thiếp học
đòi,
Luận chi điều xấu của người,
Nay
sanh rầy-rạc, nay bày chối đôi.
Việc làm ăn luôn tay lo liệu,
Công cửi canh thêu tiểu vá
may,
Từ trong cho đến ra ngoài,
Bề
trong thứ lớp, bề ngoài nắp ngăn.
Có làm có của ăn thường sự,
Ngồi ăn không kho trử cũng
tàn,
Bánh ngon bởi khéo để
đường,
Người
khôn bởi khéo lo lường làm ăn.
Xuân còn thắm như trăng còn
sáng,
Xuân lần qua như áng mây rồi,
Duyên treo cao giá một đời,
Khách
trần ướm chuộng bao hồi trọng xuân.
Vậy thì phải trăm phần hoàn
mỹ,
Dầu cho ai liệt vị cũng kiêng,
Hạnh mình trau chuốc phải duyên,
Thân
mình đoan sửa cho nên dáng người.
Chừ đến lúc hoa cười nhụy
nở,
Thiếu chi làng ong vở bướm
bay,
Duyên ta giữ khéo cầm tay,
Chờ
người tri kỷ nối dây sắt cầm.
Nên duyên hạnh cùng thâm ý
vị,
Khi có chồng trọn thỉ trọn
chung,
Chồng nghĩa sĩ, vợ trung trinh,
Chồng
là chúa vợ phải tùng nghĩa phu.
Phận gìn giữ trước sau nội
trợ,
Ðạo tề gia nâng đỡ cho chồng,
Kìa chồng nặng gánh non sông,
Còn
ta săn sóc những công việc nhà.
Dầu nghèo khó cũng là chịu cực,
Ðạo phu cơ tùng nhứt nhi
chung,
Có chồng trọn tiết với chồng,
Dẫu
cay đắng lắm cũng lòng không hai.
Chồng trông cậy một tay kim chỉ,
Giúp cho chồng danh vị cao thăng,
Chồng nên một đấng anh hào,
Thì
ta cũng đặng dựa vào tiếng tăm.
Ðạo thờ chồng còn tông với
tổ,
Kỉnh tộc thân đơm giỗ ông bà,
Thương chồng biết đến mẹ
cha,
Ai
sanh chồng đấy mà ta yêu người.
Trên vâng thửa những lời
dạy bảo,
Thay thế chồng trọn đạo làm
con,
Lời thưa thốt, tiếng ngọt
ngon,
Giúp
nên gia đạo vuông tròn ngoài trong.
Ðối cha mẹ hết lòng cung kỉnh,
Cùng tộc thân nghiêm chỉnh lễ
nghi,
Ngoài ra cái tiếng thị phi,
Thì
ta chớ nhuộm cùng ghi vào lòng.
Nếu sanh dạ bưởi bòng đôi
chối,
Sao cho nên lại lỗi nết na,
Tiếng đời dị nghị gần xa,
Mất
danh giá gái, hư nhà trâm anh.
Gái tiết liệt thờ danh trọng
giá,
Càng đáng trang một đóa xuân
tươi,
Chớ cho bướm giỡn ong cười,
Lỡ
duyên kim cải tiếng người chê bai.
Dầu đặng chốn các đài nương
dựa,
Mà nghèo hèn cũng nợ cũng
duyên,
Hễ làm thân gái chính chuyên,
Nhứt
phu vĩ đại thúy-uyên vui vầy.
Ðừng như kẻ rày đây mai đó,
Chớ như ai sớm Sở chiều Tần,
Trăm năm tơ tóc mấy lần,
Phím
loan nhận sái tiếng đờn lạc cung.
Dầu nghèo khó chung cùng lo lắng,
Thân nhọc nhằn, giải nắng dầm
mưa,
Cũng cam tấm phận cho vừa,
Hết
hồi bỉ cực tới hồi thới lai.
Nếu gặp cảnh đắng cay đau
đớn,
Ðồng cùng nhau liệu lượng
giải nàn,
Chớ tham chả phụng, khô lân,
Ham
trăng vội phụ ánh đèn sao nên.
Ðừng như vợ Mải-Thần thuở
nọ,
Thấy chồng nguy lại phụ nghĩa
nhân,
Hết cơn bỉ tới tuần hườn,
Quan
hầu rỡ mặt phong trần nức tai.
Ðến chừng ấy muốn quày trở
lại,
Muốn ăn năn sự sái khó
khuây,
Muốn cho Tần, Tấn hiệp vầy,
Ðổ
tô nước, hốt lại đầy, mới mong.
Tình chồng vợ hương nồng lửa
đượm,
Trách vì đâu ong bướm rủ
ren,
Thấy sang nỡ dạ chê hèn,
Trả
vay đáng thói thuyền quyên bạc tình.
Thân phận gái chữ trinh là
trọng,
Nghĩa Châu, Trần chung sống an
vui,
Trăm năm may rủi một đời,
Giải
đồng kết chặt, không dời chẳng chia.
Vợ Châu-Công trước kia trinh
tiết,
Thay thế chồng lo việc tề gia,
Chồng thời nặng gánh sơn-hà,
Vợ
nhà cơm cháo đỡ qua tháng ngày.
Ðể cho chồng thang mây nhẹ bước,
Phận sự nhà gìn trước giữ
sau,
Phòng the rèm xủ giường đào,
Ðáng
người liệt phụ, ai đâu dám bì.
Ðạo chồng vợ, phụ tùy phu xướng,
Duyên bố kình, đỡ nắng che mưa,
Khi đau lúc yếu cậy nhờ,
Vui
chia, buồn sớt, trong ngoài có nhau.
Lời non nước, nặng câu hải
thệ,
Tiếng đá vàng, đâu để phai
mòn,
Trăm năm giữ tấm lòng son,
Sắn,
bìm nương bóng quân tòng che thân.
Nghĩa mai trước trăm phần tươi
đẹp,
Con sông Ô gát nhịp bắt cầu,
Sang thì đồng hưởng công hầu,
Hèn
thì đồng chịu giải dầu tuyết sương.
Ðừng như kẻ rày thương mai
đổi,
Sang hưởng vui nghèo lại phụ
phàng,
Giàu thì lên mặt vinh vang,
Nghèo
thì chì bấc, ra tuồng nhạt phai.
Rồi đem dạ kiếm lời kỵ đố,
Lánh sồng nâu tìm chỗ nghê
thường,
Còn tiền, chồng vợ còn thương,
Hết
tiền, kẻ Sở, người Tần chia phang.
Sách hằng dạy: "Tào khang đạo
cả",
Dầu nghèo hèn chẳng khá phụ
vong,
Trung trinh hai chữ ghi lòng,
Dầu
ai nghìn tứ muôn chung chẳng màng.
Duyên cầm sắc phụng loan đơn
quế,
Niềm gối chăn cang lệ vui vầy,
Cửa nhà tạo dựng hôm nay,
Hiếu
kia vẹn vẻ tình nầy tinh vi.
Tấm phận gái vu qui thân đấy,
Ðã có chồng nhờ cậy bên
chồng,
Thay chồng phụng dưỡng tộc tông,
Thương
cha, mến mẹ, thờ ông, kỉnh bà.
Cha mẹ chồng cũng là cha mẹ,
Xem bên chồng dường thể bên
ta,
Nuôi con trông cậy lúc già,
Lứa
đôi nên phận việc nhà chăm nom.
Thì ta phải sớm hôm trọng kỉnh,
Giúp cho chồng thần tỉnh mộ
khang,
Khi đắp lạnh, lúc quạt nồng,
Thuốc
thang cơn yếu, đỡ công lúc lành.
Chán những kẻ miệng lanh lưỡi
bén,
Áo quá đầu thêm thẹn những
ai,
Trả lời ngang ngạnh đắng cay,
Mẹ
cha một tiếng, dâu hai ba lời.
Rồi những kẻ chê cười báng
nhạo,
Sái cang thường lỗi đạo dâu
con,
Ðể chồng căm tức thon von,
Mẹ
cha rày cũng não nồng tấc gan.
Người khôn biết châu toàn
trách nhiệm,
Tánh chìu lòn nhẫn nhịn là hơn,
Mẹ cha rầy chẳng dám hờn,
Tươi
cười sắc mặt lo tròn phận ta.
Ðạo dâu con trong nhà mọi việc,
Phải xét xem cho biết trước
sau,
Nào bước ra, nào lối vào,
Việc
nào cai quản, việc nào sửa sang.
Khi chồng bước ra đàng vắng
dạng,
Nỗi nhà lo bao quản khó khăn,
Của chồng công vợ lập nên,
Rủi
khi thất phát ai đem bồi thường.
Cơn gặp khách tha hương kiếm
bạn,
Vắng chồng ta chuyện vãn nghiêm
trang,
Chớ e ấp, chớ kiêu căng,
Tự
nhiên vẫn tánh nói năng như thường.
Lúc chồng còn viễn phương xa
cách,
Kẻ làng chơi là khách tìm xuân,
Ðến toan nài nỉ nhiều lần,
Lắm
khi tiếng uyển giọng đờn rủ ren.
Có duyên sắc kẻ quen hỏi giá,
Trả lời rằng xuân đã đông
quân,
Trăm năm xuân có một lần,
Ngoan
lời khỏi thẹn hồng quần khỏi nhơ.
Tình âu yếm phụng thờ chồng
nghĩa,
Khỏi tiếng đời mai mỉa xéo
xiên,
Nghìn thu vẹn tiếng gái hiền,
Ðáng
nhà thế phiệt trọng niềm hiếu trinh.
Ðã hoàn mỹ trăm phần nội
trợ,
Tròn phận thân gương vợ đối
chồng,
Trung trinh tình hiếu đã xong,
Phận
thì đẹp phận, duyên cùng thắm duyên.
Khi hoa đã gần miền đua nở,
Thọ thai con gìn giữ ân cần,
Cốt phu huyết phụ gầy thân,
Hãy
tua cẩn thận kẻo lần xấu hư.
Tuân thai giáo bấy chừ vẹn
giữ,
Lòng bạch thanh ý tứ ôn hòa,
Không nên giận dữ phiền hà,
Sanh
con ắt phải tính ta học đòi.
Ðừng tư tưởng những lời
hung bạo,
Mà sanh con mất đạo hiếu hiền,
Dưỡng thai phải nhẫn phải kiên,
Sanh
con ắt được tánh hiền dễ răn.
Ðừng tư tưởng dị đoan mê tín,
Mà sanh con bất chánh về sau,
Ðừng nghe những chuyện xôn
xao,
Sanh
con rối trí khó âu việc gì.
Ðừng nghe tiếng thị phi huyễn
hoặc,
Mà sanh con thì ắt khó răn,
Phải nên ăn ở trang bằng,
Sanh
con chắc được hoàn toàn nết na.
Ðừng tư tưởng tà ma quỉ quái,
Mà sanh con lòng vẫn phập phồng,
Dưỡng thai phải ở cho công,
Sanh
con chánh trực gan lòng tốt xinh.
Dưỡng thai phải sử kinh xem đọc,
Thì sanh con đặng óc thông
minh,
Con hư tại ở nơi mình,
Bởi
không kiên nhẫn tánh tình giống ta.
Khi sanh trẻ nên ba còn bé,
Khéo nâng niu phận mẹ nuôi
con,
Lời thô chừa tránh vuông
tròn,
Dạy
từ tiếng ngọt, lời ngon quen lòng.
Nên năm, bảy, vừa khôn vừa
biết,
Cho đến trường lo việc sách
đèn,
Khôn nhờ có sự tập quen,
Dại
là bởi chẳng đua chen học đòi.
Trai phải dạy ở đời ngay thảo,
Gánh cung dâu là đạo làm người,
Non sông rỡ mặt với đời,
Hiếu
cho đáng thảo, trung thời trọn ngay.
Con phải biết làm trai phận sự,
Vạch tim con để chữ "Tận
trung",
Dầu cho lực cạn thế cùng,
Cũng
hy sanh mạng để dùng cứu nguy.
Gặp phải lúc nhà suy nước
loạn,
Phận làm trai tạo sáng cơ đồ,
Nam nhi tứ hải ngũ hồ,
Nước
nhà nguy loạn trông nhờ nơi con.
Học tài giỏi không lòng ái
chủng,
Dầu con nên mẹ cũng cho hư,
Nhục nhà còn phải rửa trừ,
Nhục
cho quốc thể an cư đặng nào.
Tài chi kiếp tù lao nô lệ,
Án văn chương dành để mốc
meo,
Không cao con cũng rán trèo,
Lần
tùy khúc vạy, đường eo ở đời.
Gái thì dạy trau dồi tứ
đức,
Gương mẹ kia con học cho tinh,
Khôn nên trau sửa phận mình,
Noi
khuôn thức mẹ đồ in học đòi.
Khi trẻ đã nên người khôn
lớn,
Như hải đường mơn mỡn đơm
hoa,
Dạy con hoàn mỹ trong nhà,
Ðến
khi xuất giá phải là cho khôn.
Ðừng kén chỗ lầu hồng các
tía,
Miễn phải duyên, phải nghĩa,
phải nhân,
Ðừng ham phú, chớ phụ bần,
Ðồng
tâm hiệp ý gởi thân sắn bìm.
Con phải biết suy kim, nghiệm cổ,
Mạng giàu nghèo tự số thiên
công,
Thử xem nhiều kẻ có chồng,
Trước
giàu sau khó nặng lòng bằng hai.
Cũng lắm kẻ trước khi chồng
khó,
Rồi lần sau từ đó trở lên,
Bởi chưng ý chí người bền,
Phước
phần không có, hư nên mấy hồi.
Kén là kén lòng người quân
tử,
Chớ đừng ham cho sự nghiệp
đầy,
Bần thanh phú trược mà chi,
Giàu
vô hạnh phúc, đâu bằng nghèo vui.
Kén là kén những nơi đạo
đức,
Giáo dục nhà hạnh phúc toàn
xong,
Vui là thuận vợ, thuận chồng,
Buồn
là bởi kẻ chẳng đồng ý nhau.
Hằng lắm người chồng giàu hơn
vợ,
Bao giờ chồng yêu vợ nhiều
hơn,
Bởi có tiền, hiếm phấn son,
Sắc
con tuy đẹp nhưng còn kẻ hơn.
Trọng là nghĩa keo sơn quí đáng,
Ðồng ý nhau kết bạn giao cầu,
Phải là đời kiếp tròn câu,
Nên
dây cầm sắt tương đầu phu thê.
Dạy con đừng sụt-sè e-lệ,
Tuy liễu bồ sánh thể nam nhân,
Gia đình trọn vẹn trăm phần,
Rồi
ra xã-hội con cần xã giao.
Ấy phận mẹ những điều dạy
trẻ,
Cho rành khuôn học lễ học văn,
Sáng gương thể bóng ả hằng,
Tài
chương phiệt duyệt sánh bằng nam nhân.
Thời tiết đổi phong trần ấm
lạnh,
Rủi giữa đường gãy gánh
thinh không,
Nệm nghiêng gối chiếc cô phòng,
Thuyền
lan sóng nhận giữa dòng sông Ngân.
Tùy hoàn cảnh nuôi thân qua bữa,
Chắt chiu con lần lựa tháng
ngày,
Như con đã lớn nên người,
Nương
con thủ tiết trọn đời sạch trong.
Không vì mến hơi đồng tiếng
bạc,
Ðầu còn tang man mác lửa tình,
Quên lòng đinh sắt trung trinh,
Nghĩa
xưa càng lợt đem tình giả mang.
Dầu như con còn đang thơ bé,
Hết sức lo nuôi trẻ không rồi,
Lo nay còn thiếu ngày mơi,
E
cho con trẻ bước đời truân nguy.
Nào lo ăn còn khi lo mặc,
Có đâu lo sắp đặt học hành,
Ðể hư cho trẻ không đành,
Nhưng
tiền khủng hoảng phải thành khoanh tay.
Thương chồng muốn dòng người
tốt đẹp,
Muốn sao con học thuật với người,
Về sau khỏi chúng chê cười,
Thang
danh sẽ bước với người vinh quang.
Nhưng liễu yếu thân nàng góa
bụa,
Riêng một mình như đủa chiếc
đôi,
Ðộc thân khó liệu cho rồi,
Nhưng
lòng cũng quyết trau dồi sử kinh.
Dầu gặp phải thế tình lãnh
đạm,
Nhờ thể đoàn bảo đảm lấy
ta,
Chớ đem những thói gian tà,
Mới
nên trinh liệt mới là gái ngoan.
*
* *
Trung trinh phận gái vẹn toàn,
Ðàng
ngay nẽo gắt đâu màng sợ chi.
Nên gương nữ kiệt một thì,
Ðáng
trang phiệt duyệt nữ nhi ai tày.
Sống đời biết một không
hai,
Ðường
ngay thẳng bước chi nài khổ lao.
Giồi trau đẹp đẽ chí hào,
Dầu
cho sóng bủa ba đào há lơi.
Trung trinh tốt đẹp ai ơi!!!
