ĐỜI ĐẠO TƯƠNG QUAN

Thiện Trung

Hai danh từ nầy rất được thường dùng trong giới tu hành. Tuy nhiên khi suy gẫm tường tận thì ý nghĩa của hai chữ Đời Đạo không phải là đơn giản, trái lại nó có nhiều biến nghĩa rất phong phú và đa dạng.
  
I. Đời là gì ?

1- Con người lúc sinh ra, vừa lọt lòng mẹ, với cái hình tướng vật chất (corps physique) gọi là thể xác, chính lúc đó cửa đời mới mở ra cho đứa hài nhi ra chào đời.

Đến giờ khai hoa nở nhụy, chính là lúc người mẹ có cái thiên chức đưa con đỏ thoát ra cửa đời để chào đời. 

a. Cửa đời nơi thân người mẹ. Mẹ có ý thức và trách nhiệm đưa con ra cửa đời. Đứa con ở trong cảnh tối tăm bị thúc đẩy tung ra cửa đời bị ánh sáng ngoài đời chụp vào giác quan bật lên tiếng khóc "khổ a" chào đời.

Xích tử từ đâu đến cõi đời ?
Vừa chun ra cửa hỡi ai ơi,
Khổ a !....gào thét cho thông khí;
Du khách trầm luân được thỉnh mời.

Sự kiện mẹ đưa con ra đời gây tác năng nhân quả kết hợp mẹ con vào đạo lý làm người, với tình mẫu tử thiêng liêng cao quí.

Ý nghĩa chữ “đời“ trong giai đoạn nầy rất là mật thiết và trang trọng tạo thành mối dây đạo nghĩa cột chặt mẹ con suốt cả cuộc đời.

b. Chào đời là hai tiếng bóng bẩy là cho sự xuất hiện của hài nhi thêm ý nghĩa, nhưng cũng tùy hoàn cảnh mà sự chào đời trở nên long trọng, bình thường, bất thường, tầm thường hay dị thường.

Trong ngàn muôn triệu ức hoàn cảnh của con người, sự ra đời, sự chào đời đều khác biệt nhau, rất là phức tạp, khó hiểu khó biết vô cùng.

Lấy một vài ví dụ:

Ki-Tô ra cửa ở phương Tây,
Trong cảnh nghèo nàn khổ ải đầy,
Đời tiếp hài đồng trên máng cỏ;
Chào đời tận khổ, nghĩa gì đây ?.

Thích-Ca xuất thế ở phương Đông,
Trong cảnh vinh quang đượm phước hồng,
Đời tiếp Như Lai nơi điện ngọc;
Chào đời tận phước, nghĩa chi đây ?

2- Khi con người ra đời rồi thì chữ “đời“ lại mang hai hình thức và hai ý nghĩa: đời của con người có số đời và con người tiếp xúc với ngoại cảnh thì có cuộc đời nơi gia đình, nơi xã hội, nơi quê hương, nơi đất nước,v.v....

Kể từ khi mang xác thân ra chào đời, con người có một cuộc đời riêng của mình do nhân quả nghiệp lực tạo nên những hoàn cảnh riêng, trong lúc đó có nhiều ngoại cảnh bủa vây làm cho cuộc đời con người chìm nổi, thăng trầm, sang hèn, vinh nhục...cho tới chết.

Nói về cuộc đời riêng của từng người thì :

Mang thân là mang cả dòng đời,
Thân có sổ đời nghiệp chẳng lơi,
Một mảnh hồn linh đeo mệnh lý;
Tự người hay bởi tự tay Trời ?.

Nói về ngoại cảnh chi phối đời người thì :
Ngoại cảnh sinh ra lắm cuộc đời,
Lôi cuốn hồn linh chẳng để lơi,
Từ đó biển đời lên sóng gió;
Muôn ngàn máu lệ tát không vơi !

3. Mỗi cá nhân là một cuộc đời. Mỗi cuộc đời đều có định số riêng biệt. Muôn ngàn triệu ức cá nhân là muôn ngàn triệu ức cuộc đời, mỗi mỗi đều có định số riêng biệt, thật là chi li phức tạp, bất khả tư nghì, bất khả nghị luận với cái trí phàm hữu hạn.

4. Mỗi một dân tộc hợp thành một xã hội. Dù cho trong trình độ văn hóa có tiến bộ hay lạc hậu dã man, mỗi xã hội đều có một cuộc đời riêng cho dân tộc xã hội đó. Mỗi dân tộc ở mỗi nơi đều có cuộc đời riêng biệt, khác hẳn nhau, khó hòa hợp nhau được.

Ví dụ:

-Ở Phi Châu có nhiều bộ lạc mà trình độ tiến hóa rất khác nhau; nơi còn ăn thịt người, nơi còn ăn thịt thú, nơi biết trồng trọt thô sơ, nơi tiếp cận với thế giới văn minh,cho đến cách sinh sống, đều có định luật tiến hóa tác động:

Ngàn năm, muôn kiếp thú lên người,
Đạp đất hai chân đầu đội Trời,
Tiến hóa mãi lên thành Thánh thiện,
Rồi lên Tiên Phật sáng danh đời.

- Ở các Châu khác có rất nhiều giống dân từ trình độ văn minh tiến bộ lần xuống trình độ thấp kém, chậm tiến, lạc hậu... tất cả đều đi theo dòng tự nhiên của định luật tiến hóa thấy rõ, nhưng mà rất sâu xa mầu nhiệm :

Các nước văn minh bao giống người,
Phân ra cao thấp ở chung Trời,
Lần lần tiến bộ theo tôn giáo;
Sửa tánh tu tâm, đẹp cuộc đời.

- Nhìn chung trên khắp mặt địa cầu với dân số trên 5 tỷ, thì bao nhiêu là trình độ dân sinh, dân trí, bao nhiêu là lẽ sống với bao nhiêu cuộc đời, ôi vô cùng xôn xao, đa dạng và phức tạp.

Nghìn muôn triệu ức giống con người,
Tiến hóa bao nhiêu, bấy cuộc đời,
Các giống nhơn loài sao phức tạp ?
Rán tin may gặp hỏi Ông Trời.

Tuy nhiên có một điều mà ít người lưu ý; là tất cả địa cầu nầy ở trong lẽ sống chung, tức là cái“ĐẠO“ của Tạo Hóa. Tất cả đều nhận lẽ sống chung theo định luật sinh tồn và vận chuyển theo định luật tiến hóa trong đó định luật nhân quả bất di bất dịch. Chính định luật tiến hóa vận chuyển và phân phối từng giống dân đi từng nơi, từng vùng, từng hóc hẻm trên cõi địa cầu nầy.

Đó chính là Đạo sinh Đời. Đạo sinh hóa, dưỡng dục và giáo hóa Đời, rồi đến cuối một nguơn lại mở cơ phổ độ, cứu độ và ân xá cho Đời. Ôi ! công việc của Đạo thật là thiêng liêng, công việc của Đời thật là mầu nhiệm.

Đời Đạo tương quan rất lạ lùng,
Pháp quyền vi diệu lại mênh mông,
Trí người sao rõ điều Thiên lý,
Nghĩ tuyệt vời thay Đấng Hóa Công !

Tóm lại, chữ Đời nói chung là môi trường sống chung của vạn loại chúng sinh tại trần. Đạo tạo dựng nên địa cầu, cung cấp đầy đủ điều kiện và phương tiện sinh sống rồi mới sinh ra muôn loài vạn vật trong đó Con Người là thành phần ưu tú nhứt, cao trọng nhứt được Đạo phú cho sứ mạng làm chủ muôn loài. Từ lúc có Con Người trên mặt đất là bắt đầu có Đời.

5. Các Đấng Thiêng Liêng dạy Đạo, định nghĩa chữ Đời :

a. Thượng Đế dạy rằng:

Huỳnh Lương một giấc cuộc đời in,
Có trí có mưu phải xét mình,
Danh lợi lớn là giành với giựt,
Phú quí cao bởi mượn và xin.
Trăm năm lẩn quẩn,đường nhơn nghĩa,
Một kiếp đeo đai mối nợ tình,
Biết số biết căn tua biết phận,
Đường xưa trở gót lại Thiên Đình.

Đấng Cha Lành dùng chữ “đời“ ở đây với cái nghĩa :

Đời con trẻ như Huỳnh Lương mộng,
Có trí mưu xét rộng hiểu xa,
Lợi danh giành giựt thôi à ?
Giàu sang phú quí,xin và mượn vay.
Cõi phù thế đeo đai nhơn nghĩa,
Mối nợ tình chi dễ tháo thân,
Các con biết phận biết căn;
Thiên Đình trở gót vào hàng Phật Tiên.

b. Đức Quan Âm Bồ Tát dạy rằng:

Cuộc đời tàn tạ mỏn mòn mon,
Công quả rán lo bón bỏn bòn,
Giấc mộng Nam Kha tinh tính tỉnh,
Công danh phú quí cỏn còn con.
Hồng trần chả nhiễm nhe nhè nhẹ,
Chung đỉnh nặng mang lón lỏn lòn,
Hạnh phúc nghìn thu hương hướng hưởng,
Tiếng chuông cảnh tỉnh bỏn bòn bon.

Đức Phật Quan Âm dùng chữ “đời“ ở đây với cái nghĩa:

Đời nhơn thế đến ngày tàn tạ,
Khuyên nhơn sanh để dạ tu hành,
Mót bòn công quả sáng danh,
Đời là giấc mộng,giựt giành khổ thân.
Nhẹ nghiệp trần muôn phần thư thái,
Nặng đỉnh chung lưng phải cúi lòn;
Nhớ nguồn hạnh phúc châu son,
Tiếng chuông cảnh tỉnh bon bon gọi đời.

c. Trong nhiều Thánh Giáo, các Đấng Thiêng Liêng mô tả chữ “đời“ với dụng ý cảnh giác dạy khuyên :

(1) Đạo là gốc tầm nguồn Chơn lý,
Đạo do tâm lần nẻo huyền vi,
Các con mau rán kịp kỳ;
Long Hoa tân hội khoa thi chót nầy.
Đời cuối tận còn chi đeo đuổi,
Đời mạt cùng như buổi sương mai,
Sương mai hình sắc nhiều màu;
Đèn Trời một khắc soi vào rã tan....

(2) Đời hình sắc bóng màu con thấy,
Đạo vô vi không có, có không,
Con nên xét kỹ nơi lòng;
Xét đời so Đạo luận xong cho rành....

Trong lời dạy (1) chữ “đời“ được dùng để mô tả “cuộc sống chung“ của nhơn sanh trên thế gian, mà cũng hàm ý dạy riêng về “cuộc sống riêng“ của đệ tử hầu đàn một lời dạy bảo minh triết.

Trong lời dạy (2) chữ “đời“ được dùng để mô tả thực chất hữu hình hữu sắc của đời song song với cái Đạo vô vi, vô sắc :

Đời là cái hữu vi, hữu sắc,
Những cái gì tai mắt thấy nghe,
Giác quan nhận biết mọi bề,
Hễ là bóng sắc không hề trường lưu.
Đạo là cái cao sâu vô tướng,
Cái vô vi hiện tượng có không,
Học Đạo xét kỹ nơi lòng;
Xét Đời so Đạo mới mong hiểu rành....

d. Ngày xưa,thi hào Lý-Bạch mô tả cuộc đời như cơn đại mộng. Ngài nói :

Xử thế nhược đại mộng,
Hồ vi lao kỳ sinh,
Sở dĩ chung nhật túy,
Đối nhiên ngọa tiền doanh....

Cuộc đời như thể chiêm bao,
Làm chi mà phải lao đao cho đời,
Vậy nên say suốt hôm mai;
Tiền dinh phóng khoáng nằm dài khểnh chơn....

II. Đạo là gì ?

Nhiều sách vở,nhiều Thánh Ngôn, Thánh Giáo đã giải nghĩa quá rõ về chữ Đạo rồi.

Trong bài nầy chúng ta đề cập sơ lược nghĩa “Đạo“ tương quan với nghĩa “Đời“ để rút ra bài học tu thân. Như thế thì :

Đạo là gốc, là nguồn Chơn lý,
Là mầm sinh vô thỉ vô chung,
Đạo vô tận, Đạo vô cùng;
Quyền năng vô lượng, mênh mông hải hà.
Đấng Tạo Hóa là Cha là Mẹ,
Là nguồn đầu sanh đẻ vạn năng;
Vô Cực,Thái Cực huy hoàng,
Lưỡng Nghi, Tứ tượng ẩn tàng lý sâu.
Từ một gốc một bầu Tạo Hóa,
Từ một nguồn sanh cả vạn loài,
Từ ngôi Bát Quái bày khai;
Hằng hà sa số tinh đài hóa sinh.
Đạo vô vi, vô hình, vô ảnh,
Quyền giác năng thống lãnh vô biên,
Con người nhớ gốc thiêng liêng;
Nhập vào định giới ngộ riêng Đạo lành.
Tìm nguồn gốc sanh ra bất diệt,
Tìm chân như minh triết vạn năng,
Đại thanh,đại tịnh tầm phăng;
Tiểu quang từ gốc Đại quang siêu mầu.
Đạo bao gồm một bầu Vũ trụ,
Tạo ra đời có đủ bóng hình,
Trên đường tiến hóa vạn linh;
Hình còn bóng mất,chuyển sinh đời đời.
Đạo vốn bởi không lời,không tiếng,
Đạo là Trời, là biển sinh quang,
Tạo Đời có máy hành tàng;
Thật là Đời Đạo tương quan vô cùng.

III. Đời Đạo song tu :

Con người muốn đi cho rốt con đường tiến hóa tâm linh thì phải tìm cái Đạo ở trong Đời .Vậy muốn biết Đời Đạo là gì, ở đâu, xin nghe Đức Mẹ dạy sau đây :

Đời là thể xác Đạo linh hồn,
Thể xác tượng hình bậc Thế Tôn,
Đạo ấy là hồn linh bất diệt,
Đạo Đời xa cách khó sinh tồn.

Suy nghiệm lời Đức Mẹ dạy trên đây, chúng ta nhận thức lẽ Đời Đạo song tu như sau:

Trong mỗi con người có lưỡng môn,
Cửa đời thể xác, Đạo linh hồn,
Hồn mang mầm Đạo vào thân xác,
Rồi phải biết tu nên Thế Tôn.

Thế tôn đạt Đạo lý siêu mầu,
Đạo ở trong Đời có khó đâu,
Nếu để cho đời xuôi thế tục;
Đạo Đời xa cách khó tìm cầu.

Cầu Đạo cao xa chẳng quá Đời,
Ai mong cầu Đạo chớ rong chơi,
Bồ Đề tỉnh tọa minh Chơn lý,
Nhứt điểm Linh Quang sẽ tỏ ngời.

Tỏ ngời đạo lý hiệp Trời Cha,
Kêu gọi lương nhân giữ Đạo nhà,
Thể xác, linh hồn, không với sắc,
Luyện thành chơn Đạo chẳng đâu xa.

Trên cõi đời nầy, đệ nhứt tiêu biểu “Đời Đạo song tu“ là Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Ngài chính là:

Một tiêu biểu xả thân tầm Đạo,
Bỏ điện vàng ngôi báu thế gian,
Bỏ luôn mọi thứ buộc ràng;
Ngũ thường thượng thặng,tam cang phi thường.
Bỏ xác thân lên đường khổ hạnh,
Bỏ ngai vàng tìm ánh Đạo vàng,
Xác thân khổ hạnh héo tàn;
Đạo chưa tìm đươcï, bàng hoàng trí tâm.
Nguồn minh triết âm thầm lóe sáng,
Nguồn giác năng tỏ rạng tâm tư,
Thích Ca trực ngộ Chân Như;
Vô minh tan biến Chân Sư lộ bày.
Đạo trong đời từ rày minh xác,
Thân tải Đạo hiểu đạt huyền linh,
Dù là giả tướng hữu hình;
Thuyền qua bể khổ, đài linh đạo mầu.
Lẽ Đời, Đạo cao sâu mầu nhiệm,
Lẽ Đạo, Đời suy nghiệm tiến tu,
Mượn Đời làm Đạo công phu,
Mê Đời bỏ Đạo kẻ ngu đọa trần.
Đời có Đạo tinh thần khai phóng,
Đạo có Đời mở rộng cơ duyên,
Đạo Đời biết lẽ qui nguyên;
Cao Đài Đại Đạo miên miên vĩnh tồn.