|
Lịch
sử đạo Cao Đài thời kỳ tiềm
ẩn 1920-1926
Thay
lời giới thiệu
Ư kiến của Thầy Nhân
Tử NGUYỄN VĂN
THỌ về quyển Lịch
sử đạo Cao Đài: thời kỳ tiềm
ẩn 1920-1926 (Huế: Nxb Thuận Hóa, 1996. LC
Control Number: 96949067.)
|
|
Sách
viết rất hay, rất gọn. Tôi đọc hai ba
lần rồi. Tuy viết ngắn gọn, nhưng
rất đầy đủ. Chương mở đầu
rất hay, nêu rơ tôn chỉ Cao Đài (Tam giáo quy nguyên,
Ngũ chi phục nhất, và là kết tinh kim cổ,
dung ḥa Đông Tây). Cao Đài là một tôn giáo
tổng hợp (tr. 15), đúng vậy, và ngày nay chúng
ta đang cần một siêu tôn giáo, toàn cầu và
hiện đại (tr. 21). Sách tóm tắt phong trào tôn
giáo đối chiếu rất đầy đủ
(tr. 18-20), và những lời trích dẫn rất hay.
Chương
I bàn về Nam Kỳ lục tỉnh hay hai mươi
mốt tỉnh với bản đồ chính trị và
hành chính, với những cơ bút và những tiên tri
về Cao Đài xuất thế, và tâm trạng
quần chúng sẵn sàng chờ đón một tôn giáo
mới, viết thật là cô đọng.
Chương
II bàn về Đức Cao Đài hóa độ ông Ngô
Minh Chiêu từ năm 1920, và lập ra Cao Đài vô vi.
Nơi tr. 71, sách bàn về hai chữ Cao Đài. Tôi nghĩ
rằng đạo Cao Đài nội tại hay vô vi chính
là cái đạo nội tâm dạy con người t́m
ra Chân tướng, Chân bản thể của ḿnh chính
là Đức Cao Đài nội tại (Dieu immanent), là
Nê hoàn cung, là Thiên nhăn, hay Lương tâm của
mỗi con người chúng ta. Cho nên tôi hiểu "Đài
thượng vô vi tại đỉnh đầu"
(tr. 71) theo đúng nghĩa đen.
Khi
tôi hiểu Cao Đài là Chân tâm ḿnh, là Nê hoàn cung, là
Lương tâm ḿnh, là Thiên nhăn ḿnh, tôi luôn nh́n
thấy Cao Đài nơi ḿnh, và mới thấy
rằng đạo vô vi trong Cao Đài ít kẻ t́m ra.
Chúng ta thật không hiểu nổi câu "Thầy [Thượng
đế Cao Đài] là các con [chúng sinh] và các con là
Thầy". Khi nào c̣n phân biệt nhĩ ngă, phân
biệt Đức Cao Đài và ḿnh, th́ bấy lâu chưa
nhập Đạo. Đức Cao Đài dạy
rất đúng: "Cao Đài ứng hóa theo ḷng chúng
sanh, Đố ai biết được cái danh Cao
Đài" (tr. 65).
Chương
III, sách bàn về nhóm Cao-Phạm rất khéo. Thân
thế các ông Cao Quỳnh Cư, Cao Hoài sang, Phạm Công
Tắc, Nguyễn Trung Hậu, Lê Văn Trung, Vương
Quan Kỳ, Đoàn Văn Bản... đều
được tŕnh bày cặn kẽ.
Chương
IV bàn về nhóm Phổ độ h́nh thành, với các
môn đệ mới như Nguyễn Ngọc Tương,
Lê Văn Lịch, Trần Đạo Quang, sự
phổ biến của Đạo vào quần chúng, và
Tờ khai Đạo ngày 07-10-1926, rất là đầy
đủ ư nghĩa.
Khéo
nhất là sách đă tŕnh bày về những đàn cơ
đầu tiên như là cuộc gặp gỡ giữa
các tao nhân mặc khách, giữa tiên và tục mà không
rơ mục đích sẽ đi về đâu (tr. 82-101).
Thật không ngờ là chỉ sau 136 ngày (tr. 102)
mọi sự đă được quy hướng
về Đại đạo. Thời gian dành huấn
luyện cho Đức Ngô Minh Chiêu (1920-1926), thời
gian đào tạo nhóm Phổ độ (1925-1926),
chỉ trong ṿng mấy năm mà tạo dựng nên
được một Đại đạo, thật là
phép lạ phi thường. Niên biểu cuối sách
thật là bổ ích.
Tôi
đă đọc nhiều tài liệu khác về Cao
Đài nhưng không tài liệu nào hấp dẫn
bằng sách của Anh Dũng. Mong rằng các sách sau
tiếp tục hay như vậy.
Nhân
Tử NGUYỄN VĂN
THỌ
(thư
Westminster, 06-8-1996)
|