Trở lại trang chánh của Website Thiên Lư Bửu Ṭa
|
LÊ
ANH DŨNG Tâm
lập Giải mă truyện Tây du, bài Sáu bảy mười ba giải về thập tam ma (lục dục, thất t́nh). Để hàng phục tâm, chuyện không dễ. Mà khi tâm đă hàng phục rồi, th́ sao? Bức ảnh thiền trên đây viết rất đẹp hai chữ Tâm lập. Tâm lập mang ư nghĩa ǵ? Tâm lập nghĩa là tâm đă đứng vững vàng, đă an định, không c̣n điên đảo trước mọi yếu tố đảo điên. Ḷng
ta ta đă chắc rồi, Dễ
ai giục đứng giục ngồi mà nao. Dù
ai nói ngả nói nghiêng, Ta
đây vẫn vững như kiềng ba chân. Dù
ai nói đông nói tây, Ta
đây vẫn vững như cây trên rừng. Làm sao đạt được tâm lập? Lục dục, thất t́nh. Mười ba cái đó bủa vây tấn công ḷng người. Chúng làm cho tâm phàm thoạt vầy thoạt khác, như khỉ vượn lăng xăng nhảy nhót chuyền leo (tâm viên: vượn ḷng). Tâm không trụ, cứ bôn ba chạy theo cảnh đời bôn ba, như ngựa hoang rong ruổi mặc t́nh (tâm mă: ngựa ḷng). Ḷng người có khi chợt nổi sóng triều dâng, cuồn cuộn v́ ham muốn, v́ khát vọng (tâm ba: sóng ḷng). Có khi nung nấu bừng bừng, như lửa cháy đốt thiêu v́ phẫn nộ, sân hận (tâm hỏa: lửa ḷng). Tâm như thế không phải là tâm thanh tịnh, mà chỉ toàn những cặn cáu, bụi bặm quậy lên ngầu đục (tâm cấu, tâm trần: bụi bặm trong tâm). Thiền
nhà Phật dạy thế nhân con đường minh tâm
kiến tánh. Sáng ḷng thấy tánh th́ giác ngộ, đắc
đạo, thành phật thành tiên. Nhưng tâm phàm vốn
chất chứa đủ thứ rộn ràng, vốn đa
mang bộn bề hệ lụy th́ làm sao minh tâm để
được sáng ḷng? Hẳn nhiên không dễ! Cho nên,
sự uy hùng của con người không phải là
chiến thắng muôn vạn hùng binh giữa chốn
chiến trường ḥn tên mũi đạn; sự uy hùng
của con người nằm ở một mặt trận
khác, tuy rằng cuộc chiến thầm lặng, cô
đơn, không có máu me xương thịt tan tành mà
lại vô cùng dữ dội, cực kỳ quyết
liệt. Mặt trận đó nơi đâu? Thưa
rằng, kinh Pháp cú c̣n ghi lời Phật dặn ḍ: "Chiến
thắng vạn quân không bằng tự thắng ḿnh.
Tự thắng ḿnh là chiến công oanh liệt
nhất." Kẻ nào tự thắng chính bản thân ḿnh, đó mới đích thực là con người đại hùng đại lực. Tu sĩ Cồ đàm đă tự thắng nên được xưng tán là Đại hùng. Chánh điện trang nghiêm thờ Phật Thích ca v́ thế được tôn xưng là Đại hùng bửu điện. Đề tài hàng phục tâm thể hiện rơ trong ảnh thiền Tâm lập. Thanh gươm và cái khiên là h́nh ảnh tượng trưng cho chiến sĩ, hay trang kiếm khách. Kiếm khách này không chinh phục tha nhân mà chỉ chinh phục bản tâm. Trận chiến không diễn ra ngoài nội tâm mà chỉ là những trận quyết đấu một mất một c̣n ở nội tâm để đoạn trừ thập tam ma (lục dục, thất t́nh), cũng như mọi thứ phiền năo chướng ngại khác ngơ hầu chuyển hóa tâm trần cấu đảo điên trở thành tâm thanh tịnh, an định. Trong trận chiến tưng bừng khốc liệt giữa thầm lặng cô đơn, vũ khí duy nhất của kiếm khách chính là trí huệ. Phải dùng trí huệ để đoạn diệt mọi chướng ngại. Như dùng dao bén gươm sắc mà chặt đứt ĺa tất cả. Trong ư nghĩa biểu tượng đó, các thiền sư mệnh danh trí huệ là huệ kiếm, huệ đao. Kinh Duy ma cật chép: “Dĩ trí huệ kiếm phá phiền năo tặc.” (Lấy gươm trí huệ phá giặc phiền năo.) Tương tự, trong truyện thơ Quan âm Thị Kính, dân gian Việt Nam có câu: Này
gươm trí huệ mài đây, Bao
nhiêu phiền năo cắt ngay cho rồi. Đối với những hành giả trót đă chọn đời kiếm khách độc hành, mang gươm cất bước vào cơi tịch liêu trên dặm trường thiên lư quay về nội tâm cô đơn, th́ mọi phiền năo, mọi chướng ngại của tâm cũng chính là những nợ nần cần phải thanh toán một lần cho sạch sẽ. Kinh cầu siêu Cao đài có câu: Dâng
gươm huệ kiếm xin cầm, Chặt
ĺa trái chủ đặng tầm ngôi Thiên. Nh́n lại ảnh thiền Tâm lập, thấy rơ thanh gươm hăy c̣n nằm nguyên trong bao. Và để gác lên tấm khiên. Thanh b́nh thay, yên ả thay! Cuộc chiến đă tàn. Chàng hiệp khách năm xưa nay đă rửa tay gác kiếm rồi. Tâm ấy thôi không c̣n ǵ phong ba phiền năo. Trên mặt tấm khiên, h́nh con rồng như nét vẽ trang trí, mà cũng như nói xa nói gần đến thuật ngữ của thiền gia đạo Lăo và hành giả Cao đài: hàng long phục hổ (thu phục rồng cọp). Trong trận chiến riêng tư của từng kiếm khách với thập tam ma, bao giờ mới có thể rửa tay gác kiếm? Câu trả lời chẳng dễ, v́ thời gian không hề được định mức ở đây. Đức Khổng tử phải đến bảy mươi tuổi mới dám bảo tâm đă định, đă lập, bấy giờ tâm muốn sao cũng có thể ch́u theo v́ không c̣n sợ lâm vấp lỗi lầm nữa [“Thất thập nhi tùng tâm sở dục, bất du củ.” Luận ngữ: Vi chính, câu 4]. Học tṛ Thiền sư Quy Sơn Linh Hựu tên là Linh Vân cũng đă phải mài kiếm (tu tập thiền định) suốt ba mươi năm. Một hôm chợt nh́n thấy hoa đào nở mà chứng ngộ (satori). Thiền sư Linh Vân cảm khái: Tam
thập niên lai tầm kiếm khách, Kỷ
hồi lạc diệp kỷ trừu chi. Tự
tùng nhất kiến đào hoa hậu, Trực
chí như kim bất cánh nghi. Có người dịch: Ba
chục năm qua t́m kiếm khách, Bao
phen lá rụng với cành trơ. Một
lần từ thấy hoa đào nở, Cho
đến ngày nay dạ chẳng ngờ. Đáng sợ một nỗi, đề tài Tâm lập trên tấm ảnh thiền này lại là sáng kiến của một... tiệm ăn bên xứ Phù Tang: Thạch điền tửu điếm. Để trang trí cho tờ lịch treo tường năm 1984, tháng Sáu. Lấy cái thâm vi tế nhị của thiền đem đặt vào một chỗ uống ăn rất đời thường giữa sự thế phồn hoa; phải chăng ai đó muốn gửi gắm lại cho đời ư nghĩa rốt ráo của người xưa, rằng: thiền đích thị là thiền trong chỗ chẳng thiền? LÊ
ANH DŨNG Đă đăng Văn
hóa & Đời sống, tháng 4-1992. Có sửa
chữa lại (22-01-1995). |
Thiên-Lư Bửu-Ṭa, 12695 Sycamore Ave, San Martin, CA 95046 - USA. Tel: (408) 683-0674 Website: www.thienlybuutoa.org Email Sơ đồ hướng dẫn tới TLBT
|